Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Síða 61

SkilyrSi til jjölbreytilegra hafrannsðkna
Eins og Björn sagði við þig í viðtalinu: Menn verða leiðir og þreyttir á
þessu þvargi.
Hvernig jellur þér það skipulag sem er á vísindastarjseminni í þinni grein?
Atvinnudeild Háskólans var sett á stofn árið 1937 og skiptist í þrjár deild-
ir: fiskideild, iðnaðardeild og landbúnaðardeild. Um 25 ára skeið eða þar
til á seinasta ári var stjórn Atvinnudeildarinnar í höndum Rannsóknaráðs
ríkisins, en það var skipað þremur raunvísindamönnum. Upphaflega var gert
ráð fyrir að sérfræðingar Atvinnudeildarinnar tækju upp kennslu við Há-
skólann í tækni- og náttúruvísindum, og skyldi þannig verða til vísir að raun-
vísindadeild við Háskólann. Þróunin varð þó sú, að tengslin við Háskólann
urðu lítil sem engin og slitnuðu að fullu, er Atvinnudeildin var lögð niður
samkvæmt hinum nýju lögum um rannsóknir í þágu atvinnuveganna. Fiski-
deildinni var breytt í Hafrannsóknastofnunina, sem samkvæmt hinum nýju
lögum er sjálfstæð ríkisstofnun sem heyrir undir sjávarútvegsmálaráðuneytið.
Yfirstjórn Hafrannsóknastofnunarinnar er í höndum þriggja manna. Allir
eru þeir mætir menn, en enginn þeirra er raunvísindamaður eða sérfróður
um hafrannsóknir. Þá er við stofnunina ráðgjafanefnd átta manna. Ekki
hefur heldur neinn þeirra sérþekkingu á hafrannsóknum eða náttúruvísind-
um, ef frá er talinn forstjórinn sem einnig á sæti í nefndinni. Samkvæmt lög-
unum á þó þessi nefnd að vera forstjóra og stjórn til ráðuneytis og gera til-
lögur um starfsáætlun stofnunarinnar. Ég býst við að skipulag sem þetta á
vísindastofnun sé algert einsdæmi, en það varpar um leið skýru ljósi á það
álit sem raunvísindi njóta í þessu landi.
í greinargerð Atvinnumálanefndar ríkisins fyrir frumvarpi að lögunum
um rannsóknir í þágu atvinnuveganna segir á einum stað: „í sambandi við
hafrannsóknir eru nauðsynlegar verulegar undirstöðurannsóknir á efna- og
eðlisfræði sjávar og lífinu í sjónum almennt. Oft er talið heppilegt, að slíkar
rannsóknir séu óháðar áhrifum frá atvinnuveginum. Þýðing slíkra rannsókna
fyrir atvinnuveginn er oft ekki eins augljós og þýðing fiskimiðaleitar eða
tilrauna með veiðiaðferðir o. s. frv. Því getur verið hætta á, að slíkar afar
“nauðsynlegar undirstöðurannsóknir verði útundan, ef atvinnuvegurinn og
þröng hagnýt sjónarmið ráða um of starfstilhögun stofnunarinnar“. — Ég
er þessum ummælum sammála. En með núverandi skipan mála er einmitt
stefnt að því að láta hin þröngu hagnýtu sjónarmið verða alls ráðandi, og
ég óttast, að með óbreyttu skipulagi kunni undirstöðurannsóknir í haffræði
að eiga sér litla framtíð.
155