Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Síða 127

Umsagnir um bækur
Handrit Jónasar Hall-
grimssonar
Án efa verður það mörgum Islendingi mik-
iil fagnaðarauki, að hin unga Handrita-
stofnun íslands liefur iátið það verða citt
silt fyrsta verk að birta í ljósprenli ])uu
kvæði Jónasar Hallgrímssonar, sem lil eru
í frumriti eftir hann. Af skrá í lok þessarar
bókar1 má sjá, að af kvæðum ltans eru 54
ekki til í eiginhandarriti, en mér telst svo
til, að hin Ijósprentuðu kvæði séu um 154
lalsins og eru mörg þeirra í fleiri gerðum
en einni, eða fleiri handritum en einu.
Kvæði Jónasar í eiginhandarriti eru tvístr-
uð á söfnum í Kaupmannahöfn og Reykja-
vík, á Árna Magnússonarsafni og í Kon-
ungsbókhlöðu, í I-andsbókasafni og Þjóð-
menjasafni. Væri ekki vogandi að koma að
minnsta kosti þeim eiginhandarritum
skáldsins, sem íslendingar ráða sjálfir yfir,
á einn og sama stað?
I þessu ljósprentaða kvæðasafni eru tvær
Ijóðasyrpur og virðist hin eldri vera skrifuð
áður en Jónas Hallgrímsson sigldi til Kaup-
mannahafnar hið fyrra skiptið, í ágúst
1832, enda öll þau kvæði talin ort heima,
en síðari syrpan (kölluð kvæðihefti í
Athugasemdum og skýringum bls. 314)
mun vera skrifuð á mánuðunum janúar—
mara 1845, að því er útgefandi, Ólafur Hall-
dórsson, telur. En flest þau kvæði, sem
skáldið færir í letur frá þeim mánuðum
til dauðadags eru skrifuð á blöð, sem hann
1 Kvœði Jónasar Hallgrímssonar í eigin-
liandarriti. Einar Ól. Sveinsson og Ólafur
Halldórsson sáu um útgáfuna. Handrita-
stofnun íslands, Reykjavík 1965.
hefur rifið úr daghók frá ferðalögum sín-
um. Sum eru kvæði Jónasar skrifuð á
snepla og liann virðist hafa getað ort furðu
góð kvæði á pappír, sem ekki var snyrti-
legur eða með skrifstofuyfirhragði: manni
verður lengi starsýnt á Ijósprentunina á
bls. 200 — fyrri gerð kvæðisins Enginn
grœtur Jslendíng, skamradegisstökurnar,
ortar 21. desember 1844, skrifaðar með
blýanti á grábláan grófan og velktan papp-
ír. Það leggur einhvern kuldahroll af
þessu handriti.
Ólafur Halldórsson hefur gert sér mikið
far um að ákvarða aldur þessara kvæða-
handrita hæði eftir stafagerð, stafsetningu
og gerð pappírsins. Hann sýnir til að
mynda fram á það með óyggjandi rökum,
að FjalliS Slcjaldbreiður muni vera skrifað
í marz eða apríl 1845, en ekki árið 1841,
svo sem Matthías Þórðarson liélt fram í
heildarútgáfunni á rituni Jónasar Ilall-
grímssonar. En því gegnir bæði um þetta
kvæði sem svo mörg önnur, sem Jónas hef-
ur fært á blað veturinn 1844—1845, að
ekki verður með vissu vitað, hvenær hann
liefur ort þan eða gert frumdrög að þeim.
Svo er til dæmis um kvæðið Ferðalolc, sem
er fyrsta kvæðið í þeirri ljóðasyrpu, er
hann skrifaði veturinn síðasta sem hann
lifði. t heildarútgáfunni á ritum Jónasar
skipaði Matthías Þórðarson þessu kvæði
meðal þeirra, er skáldið orti heima á Is-
landi og fullyrðir, að sumarið 1828 „féll
kvæðið Ferðalok í stuðla", telur ]iað ort
á Steinastöðum í Eyjafirði skömmu eftir
að Jónas hafi verið á ferð með Þóru Gunn-
arsdóttur í Laufási. (Sjá Rit Jónasar Hall-
grímssonar, V. b. bls. XLI).
221