Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 26

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 26
Timarit Máls og menningar málum) segjum hinsvegar við verkamenn: þið eigið fyrir höndum borgara- stríð og styrjaldir í 15, 20, 50 ár, ekki aðeins til að breyta aðstæðum í þjóðfé- laginu, heldur til þess að breyta sjálfum ykkur og gera ykkur hæfa til að fara með pólitísk völd!“ Og vegna þessarar afstöðu á byltingaróþreyjan örðugt uppdráttar innan hreyfingar marxista. Þar eru meðul sem vinna gegn áhrif- um þessa ópíums fyrir sósíalista. Þetta er afar mikilsvert fyrir verkalýðshreyfinguna. Vegna þess hve djúp- rætt óskhyggjan er í hvatalífi manna og vegna hinna geigvænlegu áhrifa kapítalismans á vitund fjöldans fer ekki hjá því að í samtökum öreiga og svarinna fjandmanna borgarastéttarinnar gæti oft óþreyju, ofmats á eigin kröftum og tilhneigingar til að stytta sér leið og sleppa úr nauðsynlegum áföngum. Afleiðingin verður aftur og aftur rangar fræðilegar hugmyndir og örlagarík mistök. Á meðan samtökin hafa marxisma að leiðarljósi í öllum meginatriðum eru slíkar villur, hversu afdrifaríkar sem þær kunna að vera, þó aldrei annað en villur sem unnt er að leiðrétta, þar eð sýna má fram á að þær séu í andstöðu við meginreglur hreyfingarinnar. Sé á hinn bóginn anarkismi ráðandi í hreyfingunni, er hér í raun réttri ekki um að ræða neinar villur, heldur rökréttar afleiðingar stefnu sem sjálf er röng. m Að lokinni þessari almennu úttekt á hugmyndafræði anarkismans ber greinarhöfundur saman afstöSu anarkista og marxista til þess sem aS hans dómi eru grundvallaratriði öreigabyltingar. Hann byrjar á lokaskrefinu að sameiginlegu markmiði beggja, afnámi alls valds, og fetar sig síðan afturábak og tekur til athugunar hina ýmsu áfanga á leið- inni. Hér verða stuttlega rakin nokkur helztu atriðin. Að því er þetta sameiginlega mark varðar bendir höfundur á að marxistar liafi ævin- lega talið að því verði ekki náð og kommúnismi sé ekki framkvæmanlegur til fullnustu, nema ýmsar mikilvægar forsendur séu fyrir hendi: mikilvirk framleiðsluöfl sem tryggt geti efnalegar allsnægtir og háþróaða menningu, aðstæður séu breyttar þannig að verka- skiptingin í þjóðfélaginu sé ekki þrældómsok á mönnum, munur á andlegri og líkamlegri \innu að mikiu leyti horfinn, og loks að viðhorfið til vinnunnar sé breytt: hún sé ekki lengur áþján eða ill nauðsyn heldur helzta þörf hverjum manni. Stjórnleysingjar neita því að þessi (cða önnur) skilyrði séu nauðsynleg. Að vísu er hreyfingin ekki einlit, og höfundur telur að skipta megi hinum klassíska anarkisma í tvær fylkingar, einkum eftir afstöðunni ti! sósíalískra stefnumiða. Annars vegar er þá kollektívismi Bakúníns, Caesars de Paepes o. fl., sem hneigist til rómantískrar gagnrýni á siðmenningu nútímans og lofgerðar um „einfalt líferni". Hugmynd kommúnismans um jafna skiptingu gæða er þessum anarkistum framandi. Onnur og yngri grein anarkism- ans er anarkó-kommúnisminn (Elisée Reclus, Kropotkin, Malatesta, Johann Most, Jean Grave o. fl.). „Markmið fylgjenda hans er í senn stjórnleysi og fullnæging allra mann- 104
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.