Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Page 26

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Page 26
Timarit Máls og menningar málum) segjum hinsvegar við verkamenn: þið eigið fyrir höndum borgara- stríð og styrjaldir í 15, 20, 50 ár, ekki aðeins til að breyta aðstæðum í þjóðfé- laginu, heldur til þess að breyta sjálfum ykkur og gera ykkur hæfa til að fara með pólitísk völd!“ Og vegna þessarar afstöðu á byltingaróþreyjan örðugt uppdráttar innan hreyfingar marxista. Þar eru meðul sem vinna gegn áhrif- um þessa ópíums fyrir sósíalista. Þetta er afar mikilsvert fyrir verkalýðshreyfinguna. Vegna þess hve djúp- rætt óskhyggjan er í hvatalífi manna og vegna hinna geigvænlegu áhrifa kapítalismans á vitund fjöldans fer ekki hjá því að í samtökum öreiga og svarinna fjandmanna borgarastéttarinnar gæti oft óþreyju, ofmats á eigin kröftum og tilhneigingar til að stytta sér leið og sleppa úr nauðsynlegum áföngum. Afleiðingin verður aftur og aftur rangar fræðilegar hugmyndir og örlagarík mistök. Á meðan samtökin hafa marxisma að leiðarljósi í öllum meginatriðum eru slíkar villur, hversu afdrifaríkar sem þær kunna að vera, þó aldrei annað en villur sem unnt er að leiðrétta, þar eð sýna má fram á að þær séu í andstöðu við meginreglur hreyfingarinnar. Sé á hinn bóginn anarkismi ráðandi í hreyfingunni, er hér í raun réttri ekki um að ræða neinar villur, heldur rökréttar afleiðingar stefnu sem sjálf er röng. m Að lokinni þessari almennu úttekt á hugmyndafræði anarkismans ber greinarhöfundur saman afstöSu anarkista og marxista til þess sem aS hans dómi eru grundvallaratriði öreigabyltingar. Hann byrjar á lokaskrefinu að sameiginlegu markmiði beggja, afnámi alls valds, og fetar sig síðan afturábak og tekur til athugunar hina ýmsu áfanga á leið- inni. Hér verða stuttlega rakin nokkur helztu atriðin. Að því er þetta sameiginlega mark varðar bendir höfundur á að marxistar liafi ævin- lega talið að því verði ekki náð og kommúnismi sé ekki framkvæmanlegur til fullnustu, nema ýmsar mikilvægar forsendur séu fyrir hendi: mikilvirk framleiðsluöfl sem tryggt geti efnalegar allsnægtir og háþróaða menningu, aðstæður séu breyttar þannig að verka- skiptingin í þjóðfélaginu sé ekki þrældómsok á mönnum, munur á andlegri og líkamlegri \innu að mikiu leyti horfinn, og loks að viðhorfið til vinnunnar sé breytt: hún sé ekki lengur áþján eða ill nauðsyn heldur helzta þörf hverjum manni. Stjórnleysingjar neita því að þessi (cða önnur) skilyrði séu nauðsynleg. Að vísu er hreyfingin ekki einlit, og höfundur telur að skipta megi hinum klassíska anarkisma í tvær fylkingar, einkum eftir afstöðunni ti! sósíalískra stefnumiða. Annars vegar er þá kollektívismi Bakúníns, Caesars de Paepes o. fl., sem hneigist til rómantískrar gagnrýni á siðmenningu nútímans og lofgerðar um „einfalt líferni". Hugmynd kommúnismans um jafna skiptingu gæða er þessum anarkistum framandi. Onnur og yngri grein anarkism- ans er anarkó-kommúnisminn (Elisée Reclus, Kropotkin, Malatesta, Johann Most, Jean Grave o. fl.). „Markmið fylgjenda hans er í senn stjórnleysi og fullnæging allra mann- 104
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.