Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Síða 26

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Síða 26
Timarit Máls og menningar málum) segjum hinsvegar við verkamenn: þið eigið fyrir höndum borgara- stríð og styrjaldir í 15, 20, 50 ár, ekki aðeins til að breyta aðstæðum í þjóðfé- laginu, heldur til þess að breyta sjálfum ykkur og gera ykkur hæfa til að fara með pólitísk völd!“ Og vegna þessarar afstöðu á byltingaróþreyjan örðugt uppdráttar innan hreyfingar marxista. Þar eru meðul sem vinna gegn áhrif- um þessa ópíums fyrir sósíalista. Þetta er afar mikilsvert fyrir verkalýðshreyfinguna. Vegna þess hve djúp- rætt óskhyggjan er í hvatalífi manna og vegna hinna geigvænlegu áhrifa kapítalismans á vitund fjöldans fer ekki hjá því að í samtökum öreiga og svarinna fjandmanna borgarastéttarinnar gæti oft óþreyju, ofmats á eigin kröftum og tilhneigingar til að stytta sér leið og sleppa úr nauðsynlegum áföngum. Afleiðingin verður aftur og aftur rangar fræðilegar hugmyndir og örlagarík mistök. Á meðan samtökin hafa marxisma að leiðarljósi í öllum meginatriðum eru slíkar villur, hversu afdrifaríkar sem þær kunna að vera, þó aldrei annað en villur sem unnt er að leiðrétta, þar eð sýna má fram á að þær séu í andstöðu við meginreglur hreyfingarinnar. Sé á hinn bóginn anarkismi ráðandi í hreyfingunni, er hér í raun réttri ekki um að ræða neinar villur, heldur rökréttar afleiðingar stefnu sem sjálf er röng. m Að lokinni þessari almennu úttekt á hugmyndafræði anarkismans ber greinarhöfundur saman afstöSu anarkista og marxista til þess sem aS hans dómi eru grundvallaratriði öreigabyltingar. Hann byrjar á lokaskrefinu að sameiginlegu markmiði beggja, afnámi alls valds, og fetar sig síðan afturábak og tekur til athugunar hina ýmsu áfanga á leið- inni. Hér verða stuttlega rakin nokkur helztu atriðin. Að því er þetta sameiginlega mark varðar bendir höfundur á að marxistar liafi ævin- lega talið að því verði ekki náð og kommúnismi sé ekki framkvæmanlegur til fullnustu, nema ýmsar mikilvægar forsendur séu fyrir hendi: mikilvirk framleiðsluöfl sem tryggt geti efnalegar allsnægtir og háþróaða menningu, aðstæður séu breyttar þannig að verka- skiptingin í þjóðfélaginu sé ekki þrældómsok á mönnum, munur á andlegri og líkamlegri \innu að mikiu leyti horfinn, og loks að viðhorfið til vinnunnar sé breytt: hún sé ekki lengur áþján eða ill nauðsyn heldur helzta þörf hverjum manni. Stjórnleysingjar neita því að þessi (cða önnur) skilyrði séu nauðsynleg. Að vísu er hreyfingin ekki einlit, og höfundur telur að skipta megi hinum klassíska anarkisma í tvær fylkingar, einkum eftir afstöðunni ti! sósíalískra stefnumiða. Annars vegar er þá kollektívismi Bakúníns, Caesars de Paepes o. fl., sem hneigist til rómantískrar gagnrýni á siðmenningu nútímans og lofgerðar um „einfalt líferni". Hugmynd kommúnismans um jafna skiptingu gæða er þessum anarkistum framandi. Onnur og yngri grein anarkism- ans er anarkó-kommúnisminn (Elisée Reclus, Kropotkin, Malatesta, Johann Most, Jean Grave o. fl.). „Markmið fylgjenda hans er í senn stjórnleysi og fullnæging allra mann- 104
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.