Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 73

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 73
Kennsla og nám í náttúruvísindum hátt og ójöfnu tölurnar. Þetta voru þó ekki þær skoðanir, sem Galileo þurfti að sverja af sér fyrir rannsóknarrétti kirkjunnar, heldur kenningar Koper- nikusar um gang himintungla og stöðu jarðarinnar í alheiminum, en þeim hafði hann fengið staðfestingu á með því að skoða himininn gegnum hið nýja tæki, sjónaukann, sem fundinn var upp í byrjun 17. aldar (1608). 17. öldin var mikil vísindaöld. Þá linnir loks galdrabrennum í Evrópu, en eru þá einmitt um sama leyti upp teknar á íslandi. Stofnað er konunglega vísindafélagið brezka árið 1662. Árið 1687 kom út rit Newtons, Principia mathematica Philosophiae naturalis og hefur verið nefnt einhver mesti at- burður í sögu vísindanna. Iðnbyltingin hefst á Englandi og Frakklandi á 18. öld. Segja má, að upp- haf verksmiðjuiðnaðarins hjá Bretum byggist á uppfinningu gufuvélar- innar og endurbótum í bómullariðnaði og vefnaði. (Newcomen-vélin var notuð í fyrsta sinn í námum árið 1712, endurbætt af James Watt 1769). Efnaiðnaður má segja að byrji með framleiðslu lútefna eða sóda, sem nota þurfti í ríkum mæli við sápugerð og sem bleikiefni fyrir dúka og glergerð. Leblanc-aðferðin franska við sódaframleiðsluna varð til á tímum frönsku byltingarinnar og var komin á verksmiðjustig fyrir lok 18. aldar, en með henni var lögð undirstaða að stórframleiðslu í þessari grein. Leblanc-aðferðin var notuð í meira en 100 ár, en er nú aflögð fyrir alllöngu. Gæti hún reyndar verið til fyrirmyndar í efnaiðnaði einnig nú á dögum, að því er tekur til fullkominnar nýtingar hráefna og aukaefna, því aðferðin hefur þann stóra kost að úrgangsefni verða engin. Frakkar voru þarna í fararbroddi um skeið í iðnaði og tækni, en þegar kemur fram á 19. öldina eru Bretar á undan flestum öðrum í efnaiðnaði, og eru það fram á 20. öld. Þeir framleiða mest af tilbúnum áburði, þ. e. súperfosfati og af brennisteinssýru, lútefnum og fleiri undirstöðuefnum iðnaðar. Brezki efnaiðnaðarhringurinn ICI var stofnaður 1926 og á þeirra vegum var fundið upp plastefnið polyethylen og því komið á framleiðslustig og siðar spunaefnið terrilín, sem nú er notað til hehninga á móti ull í flesta fatadúka. Þýzki iðnaðurinn var í miklum uppgangi og að sumu leyti í fremstu röð framan af 20. öld, t. d. í framleiðslu litarefna og áburðarefna. Haber-Bosch aðferðin til framleiðslu köfnunarefnisáburðar úr lofti er þýzk uppfinning og er notuð alls staðar nú á dögum (m. a. hér í áburðarverksmiðjunni í Gufu- nesi). Áþ essari öld urðu Bandariki Norður-Ameríku mest iðnaðarveldi og bygg- 151
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.