Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Blaðsíða 90

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Blaðsíða 90
Tímarit Máls og menningar dráttarlaust: að láta „menn finna hver var kjarninn eða inntakið í baráttu þessa tíma, eins og hún var háð og skilin (letur- breyting mín) af þeim er nefnast „rauðir pennar“. Hér er því sjálfu viðfangsefninu markaður bás. Hér talar maður um sína eigin samtíð, maður, sem stóð einna fremstur í fylkingu í baráttu þeirrar tíðar og reynir að útskýra fyrir fáfróðri ungri kynslóð og skilningssljóum atvinnugagn- rýnendum þá viðburði, þá strauma, er mestu réðu á fjórða áratug aldar okkar. Þessi kynslóð vígfúsra baráttumanna var að sjálfsögðu haldin sínum tálsýnum, svo sem allar aðrar kynslóðir sögunnar frá þeirri stundu, er hin fyrsta var flæmd úr Paradís fyrir logandi sverði kerúbanna. En hún vann sitt dagsverk í þjónustu þess- arar sögu, hún vann ekki þau afrek, sem á var kosið, veruleikinn varð ekki í samræmi við drauma hennar og vonir, kannski vegna þess, að draumarnir og vonirnar voru há- stigulli en fyrr hafði gerzt, en þar fyrir finnst mér lítil ástæða til þess, að sú kyn- slóð, sem á enn öll afrekin óunnin, hafi sér ekki annað til dundurs en að míga á ölturu hennar. Og þá mætti kannski geta þess, að þessi kynslóð, sem fékk ekki af- stýrt heimsstyrjöld, fékk þó sigrað að lokum þann höfuðóvin mannkynsins, sem hafði hleypt henni af stað. Áratugur „rauðra penna“ hófst á heims- kreppu og honum lauk í heimsstyrjöld. Þegar heimskreppan stóð sem hæst voru atvinnuleysingjar alls auðvaldsheimsins 50 milljónir að tölu. Þegar heimsstyrjöldinni lauk lágu 50 milljónir í valnum, sumir á vígvöllunum, sumir í heimahögunum. „Rauðir pennar", á íslandi og erlendis, skráðu viðvörunarorð sín á tímum þessara tölvísu staðreynda. Þeim var hleypt af stokkunum þegar sigurverk kapítalismans var með þeim hætti, að bankastjóri Eng- landsbanka lýsti því yfir á fundi alþjóð- legra fjármálasnillinga í Lundúnum, að þeir botnuðu hvorki upp né niður í þessu flókna gangverki. í sama mund og auð- valdið lá eins og rotnandi hræ fyrir hunda og manna fótum í kreppu sinni, gerðust þau tíðindi austur í álfu, að Rússland, ólæst, fátækt og lúsugt, lýsti því yfir, að það skyldi lyfta sér á fáum árum í sess iðnaðarríkja, að dapurleg fortíð þess skyldi víkja fyrir glæstri framtíð. Atvinnu- áætlun, mannlegt vit og framvíddir skyldu ríkja á þeim hnetti, þar sem áður var við stjórn náttúruaflið blint og heimskt. Hver sá sem var ungur á þessum árum veit bezt, hve björt hún var þessi stjarna, sem þá reis á kolsvartri festingunni. Og þá urðu „rauðir pennar" til, sem er efni bókar Kristins Andréssonar. Enginn er eyland er ekki aðeins saga íslenzkra rithöfunda á útskeri, sem leitast við að finna á sjálfu sér lappirnar, heldur spannar bókin þá alþjóðlegu hreyfingu skálda og listamanna, ekki aðeins þeirra, sem höfðu þegar helgað sig verkalýðs- hreyfingunni, heldur og hinna, sem höfðu fram til þessa átt sér lögheimili í búðum borgarastéttarinnar. Hinir síðastnefndu stóðu á þessum áratug frammi fyrir þeim háska, að sú menning, sem þeir höfðu svarið hollustu, var í voða stödd frammi fyrir fasismanum í elztu ríkjum vestrænn- ar menningar, Þýzkalandi og Ítalíu. Það er hinn mikli kostur bókar Kristins Andrés- sonar, að hún tengir saman skaut þessa áratugar, íslenzka og erlenda rithöfunda, að ógleymdu því valdi, sem streymdi frá Ráðstjórnarríkjunum, er stóð miðsvæðis í tilveru áratugarins, hið efnahagslega og menningarlega baksvið þeirrar baráttu, sem þá var háð um allan heim. Það er því engin tilviljun, að Kristinn ver svo miklu efni bókar sinnar í hin íslenzku samtök, sem reyndu að koma því inn í kollinn á íslendingum, að hin andnazíska harátta 168
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.