Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 78

Svo er að sjá sem mörgum
hafi þótt það mikið framfara-
spor, þegar rás 2 var bætt
við dagskrá útvarpsins. Um
það má deila.
bætt við dagskrá útvarpsins. Um það má
deila. Að minni hyggju var tvímælalaust
tímabært að útvarpið færði út kvíamar. En
ég hef efasemdir um þá stefnu sem þar var
mörkuð í dagskrárgerð. Ég hef efasemdir
um að ríkisútvarp eigi að setja upp sérstaka
dagskrárdeild sem keppir við lágmenning-
arstöðvar um auglýsingatekjur. Ég skil að-
stæður Ríkisútvarpsins sem býr við hinn
eilífa opinbera íslenska tvískinnung í af-
stöðu til menningarstofnana. Hann er fólg-
inn í því að stjómvöld viðurkenna að slíkar
stofnanir eigi tilverurétt, og séu jafnvel
nauðsynlegar, en þau telja sér ekki skylt að
sjá þeim fyrir fjármunum til að geta gegnt
skyldum sínum með sóma. Þetta kemur
greinilega fram í afstöðunni til Ríkisút-
varpsins. Afnotagjöld þessarar fámennu
þjóðar geta ekki staðið undir þeirri fjöl-
breyttu dagskrárgerð sem krafist er, og allra
síst þegar þau eru að auki skorin við nögl af
hinum sömu stjómvöldum. Og því er Rík-
isútvarpinu att út í kapphlaup um auglýs-
ingar, sem er í raun andstætt grundvallar-
hugmyndinni um ríkisútvarp, sem byggist
á því að það sé óháð markaðsöflum. Þess
vegna er dagskrá rásar 2 (eins og hún er nú)
einnig úr takti við hugmyndina og hugsjón-
ina um opinbert útvarp.
Ég vil ekki að orð mín séu skilin svo sem
ég sé að öllu leyti á móti léttmeti og popp-
tónlist í ríkisútvarpi, en ég tel að hún sé nú
alltof fyrirferðarmikil og alltof mikil
áhersla á hana lögð, einkum og sér í lagi þar
sem hún dynur á eyrum fólks úr mörgum
öðrum útvarpsstöðvum allan liðlangan
daginn.
Á sama tíma dregur úr flutningi klassískr-
ar tónlistar í Ríkisútvarpinu, og ég held að
það sé ekki aðeins hlutfallslega. Þá vaknar
sú spurning hvort ekki sé rétt að kanna
grundvöll fyrir dagskrárrás er eingöngu
flytti klassíska — eða eigum við að segja
aðra tónlist en hreina afþreyingartónlist.
Það er að minni hyggju í miklu meira sam-
ræmi við eðli ríkisútvarps. En að vísu verð-
ur um leið að gera þá kröfu til tónlistar-
deildarinnar, að hún hugleiði betur en áður
hvemig hún geti laðað fólk að slíkri tónlist.
Það verður ekki bara gert með því að út-
varpa henni athugasemda- og skýringar-
laust.
Með þessum hugleiðingum er ég að reyna
. að koma því á framfæri að ég hef miklar
efasemdir um skiptingu rásanna eins og hún
er nú í framkvæmd. Vera má, að hún sé
aðeins staðfesting á því sem þegar er orðið:
að íslenska þjóðin sé ekki lengur ein menn-
ingarheild, heldur tvískipt. Annars vegar
þeir sem lesa bókmenntir, hlusta á klassíska
tónlist, unna leiklist og fræðslu — og hins
vegar þeir sem vilja einungis þá afþreyingu
í frístundum sem einskis krefst af þeim. En
sú var ekki hugsjón Magnúsar Jónssonar
sem kallaði Ríkisútvarpið „andlega lyfti-
stöng þjóðarheildarinnar“ — eins og fyrr er
getið. Svo mikið er víst, að þessa skiptingu
rásanna þarf að hugsa að nýju, ef Ríkisút-
varpið ætlar sér að ná þeirri stöðu á ný að
verða sameiningarmiðill þjóðarinnar. Það
er vitaskuld unnt með vel hugsuðum sam-
tengingum — en jafnframt með því að snúa
að þeirri grundvallarspurningu hvert eigi að

76
TMM 1992:2