Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 68

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 68
veginn kringlóttum kjömum. I þeim neðstu eru fremur regluleg stjörnutákn. I efsta kjamanum eru augu og munnur. Þetta er höfuðið: það fer ekki á milli mála. Frá því liggur straumur þráða sem gæti verið mikið hár sem fossar af höfuðskelinni. Þá skulum við slá því föstu að hér sitji kvenvera eða öllu heldur tákn fyrir hana undir vissum kringumstæðum. Andspænis henni er þá karlvera, sem þráir eflaust að eins fari þegar þau hittast og í listasögunni eða verunum á mynd Peters Behrens. Stjörnumar í kjarnanum eiga eflaust að tákna geirvörtur á brjóstum. Með því að þær em margar geta þær varla verið á rétt skapaðri konu heldur á til að mynda tík í kynjasögu. í þeim eiga tíkurnar það til að vera með mannshöfuð. Þó er algengara að menn séu með tíkarhöfuð í höggmyndalist Forn-Egypta, hliðstæður er hægt að finna í höggmyndum gotneska stflsins á miðöld- um. Það rennir stoðum undir þessa skoðun að aftan úr verunni lafir skott. En með því að það vex ekki beinh'nis úr rassinum eða þar sem rófubeinið er á mönnum og dýrum, og vegna skrautsins á því sem lafir, gæti þetta alveg eins verið ormur. Kannski högg- ormur? Með þessu móti verður myndin margræð. Hún er ekki öll þar sem hún „er séð“. Fram úr síða hárinu, út frá orminum eða skottinu stendur læri, kvenmannslæri, svo hér sjáum við algeng tákn fyrir konu. Af öllu þessu er auðsætt að táknið er margþætt, hált eins og ormur eða áll og jafn lævíst og tófan. Er þetta einhvers konar tófa? Myndbreytingar konunnar, það hvemig skáld eða málarar af karlkyni færa kvenver- ur í dulbúning í hugmyndaheimi sínurn, eru dálítið öðruvísi en myndbreytingar hans sjálfs. I myndinni hér er vikið frá venju og hefð með því að þríhymingsveran er t.d. ekki tákn fyrir ref. Atburðurinn er ekki viðureign refs og tófu. Góðu heilli fyrir ímyndunaraflið og sköpunargáfu augnanna í okkur verður skýringin ekki fundin með því að segja að myndefnið sé hliðstæða við dæmisögu. Myndin gengurþess vegna ekki upp á augabragði. Við getum þar af leiðandi gert það að gamni okkar að „spá í hana“, „fínna út úr henni“, „gera okkur hana í hugarlund“ og geta okkur til um hvað hafi „vakað fyrir málaranum“ þegar hann gerði hana, ef það hefur verið annað en það eitt, sem er háttur myndlistarmanna, að láta visku handarinn- Behrens: Kossinn. Veggspjald fyrir Ein Dokument Deutscher Kunst (1901). Litografía á pappír í Hessisches Landesmuseum í Darmstadt. 66 TMM 1992:2 Á
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.