Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 68

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 68
veginn kringlóttum kjömum. I þeim neðstu eru fremur regluleg stjörnutákn. I efsta kjamanum eru augu og munnur. Þetta er höfuðið: það fer ekki á milli mála. Frá því liggur straumur þráða sem gæti verið mikið hár sem fossar af höfuðskelinni. Þá skulum við slá því föstu að hér sitji kvenvera eða öllu heldur tákn fyrir hana undir vissum kringumstæðum. Andspænis henni er þá karlvera, sem þráir eflaust að eins fari þegar þau hittast og í listasögunni eða verunum á mynd Peters Behrens. Stjörnumar í kjarnanum eiga eflaust að tákna geirvörtur á brjóstum. Með því að þær em margar geta þær varla verið á rétt skapaðri konu heldur á til að mynda tík í kynjasögu. í þeim eiga tíkurnar það til að vera með mannshöfuð. Þó er algengara að menn séu með tíkarhöfuð í höggmyndalist Forn-Egypta, hliðstæður er hægt að finna í höggmyndum gotneska stflsins á miðöld- um. Það rennir stoðum undir þessa skoðun að aftan úr verunni lafir skott. En með því að það vex ekki beinh'nis úr rassinum eða þar sem rófubeinið er á mönnum og dýrum, og vegna skrautsins á því sem lafir, gæti þetta alveg eins verið ormur. Kannski högg- ormur? Með þessu móti verður myndin margræð. Hún er ekki öll þar sem hún „er séð“. Fram úr síða hárinu, út frá orminum eða skottinu stendur læri, kvenmannslæri, svo hér sjáum við algeng tákn fyrir konu. Af öllu þessu er auðsætt að táknið er margþætt, hált eins og ormur eða áll og jafn lævíst og tófan. Er þetta einhvers konar tófa? Myndbreytingar konunnar, það hvemig skáld eða málarar af karlkyni færa kvenver- ur í dulbúning í hugmyndaheimi sínurn, eru dálítið öðruvísi en myndbreytingar hans sjálfs. I myndinni hér er vikið frá venju og hefð með því að þríhymingsveran er t.d. ekki tákn fyrir ref. Atburðurinn er ekki viðureign refs og tófu. Góðu heilli fyrir ímyndunaraflið og sköpunargáfu augnanna í okkur verður skýringin ekki fundin með því að segja að myndefnið sé hliðstæða við dæmisögu. Myndin gengurþess vegna ekki upp á augabragði. Við getum þar af leiðandi gert það að gamni okkar að „spá í hana“, „fínna út úr henni“, „gera okkur hana í hugarlund“ og geta okkur til um hvað hafi „vakað fyrir málaranum“ þegar hann gerði hana, ef það hefur verið annað en það eitt, sem er háttur myndlistarmanna, að láta visku handarinn- Behrens: Kossinn. Veggspjald fyrir Ein Dokument Deutscher Kunst (1901). Litografía á pappír í Hessisches Landesmuseum í Darmstadt. 66 TMM 1992:2 Á
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.