Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 111

enda svo á að flækja lesandann kyrfilega eins
og flugu sem kóngulóin, vefarinn Sjón gæðir
sér á. Engill, pípuhattur og jarðarber er nær-
tækasta dæmið þar sem ógerlegt er að gera upp
við sig hvort um hliðarverkun er að ræða milli
þeirra tveggja heima sem birtast í bókinni, eða
hvort hún gangi í hring eða bara beint áfram,
eða bara eitthvað.
Skýin eru þó fyrst og fremst ljóðabók en ekki
skáldsaga (!), ljóðabók með sterkum heildar-
svip sem veldur því að ljóðin brjótast út úr þeim
innhverfa „lokaða“ heimi sem ljóð tilheyra oft,
þéttar vísanir milli ljóða með hjálp titla og
mynda skapa ákveðna veruleikatilfinningu,
heimsmynd, eða kannski helst heimssýn, því
Sjón byggir mikið á sýninni, augunum. I stað
þematískra tenginga eru myndrænar tengingar,
ljóðin myndhverfast hvert inn í annað, þó sömu
þemu komi upp aftur og aftur eru það myndirnar
sem tengja ljóðin saman fyrst, síðan er þemað
spunnið áfram.
Fölgrænn himinn
Ljóðasafnið Drengurinn með röntgenaugun
ávann Sjóni titilinn neðansjávarskáld. í Stálnótt
kom Johnny Triumph á fullri ferð upp á yfír-
borðið og Engillinn bar hann upp til himna.
Hafið gleymist Sjóni þó aldrei, og það sem hann
man um skýin er að þau voru neðansjávar líka.
Ljóðið „(maður)(lifandi!)“ (25) er neðansjáv-
armynd þar sem ljóðmælandi liggur á hafsbotni
í skugga vatnsins „í skugga einhvers/sem varp-
ar ekki skugga“, sýnin er skert „annað augað er
sokkið". Hákarl syndir um andlit mannsins og
„gráðugt hádegið/eltir hann inn í höfuðið“,
snöggvast bregður þarna fyrir mynd af eyðingu
líks í vatni. En hér er ekkert lík, maðurinn er
lifandi og hann vex „ég vex ég vex“ og bráðum
rís hann upp og teygir höndina „að húsi í hjarta
borgarinnar", opnar þakgluggann og hlustar á
„vatnið sem gutlar“. Mörk sjávar og sveita
rofna þarna og renna saman, skugginn skugga-
lausi gæti allt eins verið himinninn, hádegið
fylgir sólinni sem er jú á himninum, borgin er
himinsjávarborg og þar svamla jafnt hákarlar
og hádegi.
“(ég vex)(ég vex)“ (15) er reyndar titill á ljóði
framar í bókinni þar sem einnig á sér stað hin
fjörugasta blöndun. Enn virðist myndin neðan-
sjávar, allavega er vísun titilsins sú, en hér er á
ferðinni stórkost(u)leg speglun í randaflugu;
sem er „suðandi/á fölgrænum himni“. Fölgræni
himinninn er hafið, en hlutir speglast ekki ofaní
því, á yfirborði þess, heldur uppúr því, gegnum
yfirborið yfir á maga randaflugunnar sem
sveimar suðandi um með reipisstiga í fartesk-
inu. Neðansjávar er torg og lampar þess festast
á fætur og fálmara flugunnar, og kaffihúsin við
torgið speglast á hvolfi á kviði hennar. Svona
lítur ljóðið út án mín:
(ég vex)
suðandi
á fölgrænum himni
yfir torgi
milli sólseturs og kvölds
með lampa á fálmurum og fótum
og uppljómuð kaffihús
á hvolfi
eftir röndóttum kviðnum [. .. ]
Síðan lifnar kyrrstæð myndin, og ljóðmælandi
stígur fram og út úr ljóðinu:
[. . . ] með stiga úr reipi
sem flugumenn köstuðu
niður á torgið
ljósormar
vörðuðu leiðina upp
einn við hvert þrep
og ég fór
(ég vex)
Ljóðmælandi rís upp og vex út úr myndinni sem
er smækkuð niður á líkama einnar býflugu.
Myndin sýnir mörk hafs, himins og lands
skarast, tímasetningin er „milli sólseturs og
kvölds“ og er því líka mörk. Ljóðmælandi fer
svo út fyrir mörkin, eða eiginlega upp úr þeim,
upp fyrir þau.
TMM 1992:2
109