Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 114

blóðleikhúsið á mig
Þama er ferlið allt í skáldskap Sjóns, hafið,
landið og himinninn, og allt tengist það blóð-
leikhúsinu (vampýruleikhúsinu), sem á hann
frá og með himninum, hér í þessari himnabók,
þar sem himinninn rennur saman við hafið og
lokar landið inni á milli.
Sjón þéttir erótík vampýrunnar í erótískt sam-
band höfundar og lesanda í ljóðunum „(úr
rauðu)(í grænt)“ og „(mig dreymir)(mig
dreymdi)“ sem vísa hvort á annað. Erótískt
samband lesanda og höfundar er tvenns konar:
Penni höfundar serðir lesanda og fallískt augna-
ráð lesanda serðir höfundinn. Sambandið er
bísexúelt, enda vampýran hámark hins ótví-
ræða kynjajafnréttis, blóð er blóð hvort sem það
er úr karli eða konu.
í ljóðinu „(úr rauðu)(í grænt)“ situr ljóðmæl-
andi uppréttur í rúminu með pappaspjald í
kjöltu og blekpenna í hendi; skáld að skrifa.
Skáldið lætur pennann standa á oddinum í
kjöltu sér, varla þarf að nefna tengsl penna og
fallusar; skáldinu stendur. í kringum rúmið er
blóð, blóðið erekki úr ljóðmælanda, en hann er
að hugsa um að drekka svart blekið sem streym-
ir úr óstuddum pennanum. Hér tefli ég fram
tengslum blóðs og sæðis, hvort tveggja eru lífs-
vökvar; þó blóðið kringum rúmið sé ekki úr
skáldinu, þá blæðir því og langar að drekka
blóð. Blekið sem hann skrifar með er blóð úr
honum sjálfum sem lesendur drekka í sig af
pappímum og í kringum rúmið er blóð sem er
ekki úr skáldinu heldur uppsafnað annars staðar
frá; úr lesendum. Skáldið er að bíða eftir skáld-
gyðjunni sem kemur og er vampýra, drekkur
blóðið kringum rúmið og innblæs svo skáldið.
Lesandi drekkur í sig blóð skáldsins með letrinu
í bókinni og penni höfundar stingur lesandann
til blóðs.
Ljóðið „(mig dreymir)(mig dreymdi)“ styrkir
þetta vampýríska samband, það vísar í titilinn á
hinu með línunum „rautt herbergi/grænt her-
bergi“, ljóðmælandi þar segist vera með papp-
írshvít brjóst og bleksvartan lim og það er
einmitt í því ljóði sem hann bítur saman augn-
tönnunum til að missa þær ekki. (Ein enn
vampýrumyndin er kannski mynd Sjóns sjálfs
sem hann teiknar með orðum við upphaf og
enda bókarinnar ,4-auðar varir luktar um ...“.)
Sólin sest (ekki)
Að túlka ljóð sem fantastísk hefur ekki þótt góð
aðferð. Ljóðið hefur engan söguþráð, enga at-
burði né atburðakeðju, það er einungis orð og
keðjur orða og smokrar sér þannig undan veru-
leikablekkingu prósans sem er nauðsynlegur til
viðhalds fantasíunni. Svona hugmyndir ekki
aðeins múlbinda fantasíuna heldur hefta þær
ljóðið líka, loka form þess inni í glerhúsi. Nóg
er að líta á æ meiri nálægð ljóðs og prósa (gott
dæmi er örsagan) til að sjá að hafi svona hug-
myndir einhvem tíma virkað, þá gera þær það
ekki lengur. Form skýjanna býður upp á hug-
leiðingar um fantasíu, og ekki bara fantasíu í
innihaldi heldur líka fantasíu í formi, þar sem
titlar, ljóðlínur, greinarmerki og myndmál
renna saman og sundur og mynda sundurleita
heild, fantasían gengur aldrei alveg upp, heldur
sáldrast eins og gular stjörnur milli fingranna.
Jafnframt býður hún einmitt þess vegna upp á
fleiri möguleika í túlkun og gefur lesandanum
færi á að sulla í blekblóðinu að vild. Fantasían
er leikur, vampýruleikuref vill, Sjón notarhana
til að leika sér að táknum, leika sér að lesand-
anum, leika sér með lesandanum. Lesandinn
verður að vera reiðubúinn að taka þátt í þessum
leik, vera tilbúinn að horfast í augu við dökk
gleraugu skáldsins og draga að sér suðuramer-
íska-vindlareykinn. Þetta er eitt aðalsmerki
skáldskapar Sjóns að mínu mati, hann setur upp
auðveld tákn, einfalda vegvísa sem leiða mann
síðan beint inn í „regnskógarundur“, lesandi „er
með götukort og get[ur] verið viss um að vill-
ast“ og hann getur líka verið viss um að
skemmta sér vel, fylgi hann kortinu vandlega
eftir.
Ulfhildur Dagsdóttir
112
TMM 1992:2