Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 72

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 72
Hjálmar Sveinsson Söguþjóðin Gísli Sigurðsson skrifar grein í síðasta hefti TMM, sem ber ábúðarmikla yfirskrift: „Frá formi til frásagnar. Munnmenntir, bók- menntasaga og íslenskur sagnaskáldskapur 1980-1990“. Það er skemmst frá því að segja að grein Gísla er á yfírborðinu lærð og líberal en afturhaldssöm undir niðri og ekki laus við smjaður. Gísli hefur rangt fyrir sér strax í fyrstu setningu greinarinnar þeg- ar hann fullyrðir að sögur séu einfalt fyrir- bæri. Sögur eru ekki einfalt fyrirbæri og það sést best á því að góður sögumaður verður að hafa talsvert flókna tækni á valdi sínu. Hann verður til dæmis að vita upp á hár hvernig hann á að byggja upp spennu. Hann þarf að kunna að gefa ákveðna at- burði í skyn áður en þeir gerast og hann þarf að kunna að beita þögn og óvæntum útúr- dúrum þegar spenna hlustandans er í há- marki. Góður sögumaður kann að hægja á sögunni á réttum stöðum og hraða henni á öðrum. Og hann er vís til að lýsa svaka- legustu atburðum eins og þeir séu smáatriði og smáatriðunum eins og þau séu svaka- legir atburðir. Góður sögumaður er alltaf að koma aftan að hlustanda sínum og hlust- andinn nýtur þess að láta leika á sig. Allt þetta veit Gísli Sigurðsson ósköp vel. Hann segir nefnilega einhvers staðar í grein sinni að sögumaðurinn verði að kunna þann „galdur“ að halda hlustanda sínum við efn- ið, já, fá hann til að „sitja áfram og hlusta“. Að segja sögu er leikur fyrir tvo eða fleiri og allir leikir eru leiknir eftir ákveðnum reglum sem ekki má brjóta. Þjóðfélög sem þrífast á sögum eru í eðli sínu afturhalds- söm vegna þess að þau byggja á slíkum reglum. Þau nærast á endurtekningunni og telja að tíminn gangi í hring. Þau þola engar breytingar, ekkert óþægilegt og enga gagn- rýni. Sögumar eiga að vera hnyttnar, skemmtilegar og spennandi. Þær eiga að vera afþreying fyrir vinnulúið fólk og fyrir alla muni að reyna sem minnst á vitsmuni og sjálfstæða hugsun. Það er til að mynda sáralítill munur á íslensku kvöldvökunni eins og hún var öld fram af öld og sjón- varpskvöldinu. Liðið sem sat áður dolfallið fyrir framan sögumanninn situr nú alveg jafn dolfallið fyrir framan sjónvarpið. Ef eitthvað er, þá finnst mér sjónvarpið skárri kostur því það er alltaf hægt að standa upp og slökkva, en eins og allir vita er nánast ógerlegt að þagga niður í „góðum sögu- mönnum“ þegar þeir eru einu sinni byrjaðir að ausa upp úr „óþrjótandi sagnabrunni“ sínum. Hlustandinn, sem er oftastnær dauð- syfjaður og þarf að vakna snemma í fyrra- 70 TMM 1992:2
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.