Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 111

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 111
enda svo á að flækja lesandann kyrfilega eins og flugu sem kóngulóin, vefarinn Sjón gæðir sér á. Engill, pípuhattur og jarðarber er nær- tækasta dæmið þar sem ógerlegt er að gera upp við sig hvort um hliðarverkun er að ræða milli þeirra tveggja heima sem birtast í bókinni, eða hvort hún gangi í hring eða bara beint áfram, eða bara eitthvað. Skýin eru þó fyrst og fremst ljóðabók en ekki skáldsaga (!), ljóðabók með sterkum heildar- svip sem veldur því að ljóðin brjótast út úr þeim innhverfa „lokaða“ heimi sem ljóð tilheyra oft, þéttar vísanir milli ljóða með hjálp titla og mynda skapa ákveðna veruleikatilfinningu, heimsmynd, eða kannski helst heimssýn, því Sjón byggir mikið á sýninni, augunum. I stað þematískra tenginga eru myndrænar tengingar, ljóðin myndhverfast hvert inn í annað, þó sömu þemu komi upp aftur og aftur eru það myndirnar sem tengja ljóðin saman fyrst, síðan er þemað spunnið áfram. Fölgrænn himinn Ljóðasafnið Drengurinn með röntgenaugun ávann Sjóni titilinn neðansjávarskáld. í Stálnótt kom Johnny Triumph á fullri ferð upp á yfír- borðið og Engillinn bar hann upp til himna. Hafið gleymist Sjóni þó aldrei, og það sem hann man um skýin er að þau voru neðansjávar líka. Ljóðið „(maður)(lifandi!)“ (25) er neðansjáv- armynd þar sem ljóðmælandi liggur á hafsbotni í skugga vatnsins „í skugga einhvers/sem varp- ar ekki skugga“, sýnin er skert „annað augað er sokkið". Hákarl syndir um andlit mannsins og „gráðugt hádegið/eltir hann inn í höfuðið“, snöggvast bregður þarna fyrir mynd af eyðingu líks í vatni. En hér er ekkert lík, maðurinn er lifandi og hann vex „ég vex ég vex“ og bráðum rís hann upp og teygir höndina „að húsi í hjarta borgarinnar", opnar þakgluggann og hlustar á „vatnið sem gutlar“. Mörk sjávar og sveita rofna þarna og renna saman, skugginn skugga- lausi gæti allt eins verið himinninn, hádegið fylgir sólinni sem er jú á himninum, borgin er himinsjávarborg og þar svamla jafnt hákarlar og hádegi. “(ég vex)(ég vex)“ (15) er reyndar titill á ljóði framar í bókinni þar sem einnig á sér stað hin fjörugasta blöndun. Enn virðist myndin neðan- sjávar, allavega er vísun titilsins sú, en hér er á ferðinni stórkost(u)leg speglun í randaflugu; sem er „suðandi/á fölgrænum himni“. Fölgræni himinninn er hafið, en hlutir speglast ekki ofaní því, á yfirborði þess, heldur uppúr því, gegnum yfirborið yfir á maga randaflugunnar sem sveimar suðandi um með reipisstiga í fartesk- inu. Neðansjávar er torg og lampar þess festast á fætur og fálmara flugunnar, og kaffihúsin við torgið speglast á hvolfi á kviði hennar. Svona lítur ljóðið út án mín: (ég vex) suðandi á fölgrænum himni yfir torgi milli sólseturs og kvölds með lampa á fálmurum og fótum og uppljómuð kaffihús á hvolfi eftir röndóttum kviðnum [. .. ] Síðan lifnar kyrrstæð myndin, og ljóðmælandi stígur fram og út úr ljóðinu: [. . . ] með stiga úr reipi sem flugumenn köstuðu niður á torgið ljósormar vörðuðu leiðina upp einn við hvert þrep og ég fór (ég vex) Ljóðmælandi rís upp og vex út úr myndinni sem er smækkuð niður á líkama einnar býflugu. Myndin sýnir mörk hafs, himins og lands skarast, tímasetningin er „milli sólseturs og kvölds“ og er því líka mörk. Ljóðmælandi fer svo út fyrir mörkin, eða eiginlega upp úr þeim, upp fyrir þau. TMM 1992:2 109
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.