Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 68

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 68
veginn kringlóttum kjömum. I þeim neðstu eru fremur regluleg stjörnutákn. I efsta kjamanum eru augu og munnur. Þetta er höfuðið: það fer ekki á milli mála. Frá því liggur straumur þráða sem gæti verið mikið hár sem fossar af höfuðskelinni. Þá skulum við slá því föstu að hér sitji kvenvera eða öllu heldur tákn fyrir hana undir vissum kringumstæðum. Andspænis henni er þá karlvera, sem þráir eflaust að eins fari þegar þau hittast og í listasögunni eða verunum á mynd Peters Behrens. Stjörnumar í kjarnanum eiga eflaust að tákna geirvörtur á brjóstum. Með því að þær em margar geta þær varla verið á rétt skapaðri konu heldur á til að mynda tík í kynjasögu. í þeim eiga tíkurnar það til að vera með mannshöfuð. Þó er algengara að menn séu með tíkarhöfuð í höggmyndalist Forn-Egypta, hliðstæður er hægt að finna í höggmyndum gotneska stflsins á miðöld- um. Það rennir stoðum undir þessa skoðun að aftan úr verunni lafir skott. En með því að það vex ekki beinh'nis úr rassinum eða þar sem rófubeinið er á mönnum og dýrum, og vegna skrautsins á því sem lafir, gæti þetta alveg eins verið ormur. Kannski högg- ormur? Með þessu móti verður myndin margræð. Hún er ekki öll þar sem hún „er séð“. Fram úr síða hárinu, út frá orminum eða skottinu stendur læri, kvenmannslæri, svo hér sjáum við algeng tákn fyrir konu. Af öllu þessu er auðsætt að táknið er margþætt, hált eins og ormur eða áll og jafn lævíst og tófan. Er þetta einhvers konar tófa? Myndbreytingar konunnar, það hvemig skáld eða málarar af karlkyni færa kvenver- ur í dulbúning í hugmyndaheimi sínurn, eru dálítið öðruvísi en myndbreytingar hans sjálfs. I myndinni hér er vikið frá venju og hefð með því að þríhymingsveran er t.d. ekki tákn fyrir ref. Atburðurinn er ekki viðureign refs og tófu. Góðu heilli fyrir ímyndunaraflið og sköpunargáfu augnanna í okkur verður skýringin ekki fundin með því að segja að myndefnið sé hliðstæða við dæmisögu. Myndin gengurþess vegna ekki upp á augabragði. Við getum þar af leiðandi gert það að gamni okkar að „spá í hana“, „fínna út úr henni“, „gera okkur hana í hugarlund“ og geta okkur til um hvað hafi „vakað fyrir málaranum“ þegar hann gerði hana, ef það hefur verið annað en það eitt, sem er háttur myndlistarmanna, að láta visku handarinn- Behrens: Kossinn. Veggspjald fyrir Ein Dokument Deutscher Kunst (1901). Litografía á pappír í Hessisches Landesmuseum í Darmstadt. 66 TMM 1992:2 Á
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.