Són - 01.01.2005, Side 33

Són - 01.01.2005, Side 33
JÓÐMÆLI 33 ekki skrifað.4 Um sumt í skinnhandritunum orkar tvímælis hvernig lesa má. Kvæðið Barngæludiktur / Barngælubálkur ber þess merki að vera upphaflega ort undir áhrifum kaþólskra siðaboða áður en tekið var við lútherskum sið hérlendis að skipan danskra yfirvalda. Sumstaðar gætir þess í Barngælubálki að hugsunin hafi verið hneigð að lútherskum boðskap þar sem aftur Barngæludiktur virðist staðfastari í kaþólskum sið. Dæmi má taka. Í 2. erindi í Barngæludikti ákallar ljóðmælandi Jesú Maríuson að geyma barnið. Samsvarandi er 3. erindi í Barngælubálki; í stað þess að fela Maríusyni barnið er skaparinn beðinn að lúthersk- um hætti að láta góðan engil sinn geyma þess. Annað dæmi er að í 10. erindi í Barngæludikti er meynni ráðið að fara til messu og hlýða „tíðum öllum“ en í samsvarandi erindi í Barngælubálki (nr. 39) er farið nær lútherskum boðum og henni sagt að fara til kirkju og hlýða „guðspjalls orðum“. Í 16. erindi í Barngæludikti gætir þess kaþólska siðar að falla á knébeð í tilbeiðslu, en knébeðjarfall tíðkast ekki á sama hátt í lútherskum sið. Samsvarandi erindi er ekki í Barngælubálki. Í 68. erindi í Barngælubálki ræður ljóðmælandi meynni til þess að forðast „bragna þá alla / sem bann gjöra“ og næsta erindi lýsir eldum vítis sem bannsmenn kynda sjálfum sér. Víslega er hér varað við umgengni við þá sem sjálfir felldu á sig bann af verkum sínum og kölluðu yfir sig vítisloga eftir kaþólskum siðaboðum sem þó eldi eftir af í lútherskum sið ef svo bauð við að horfa. Í 71. erindi í Barngælubálki segir: „Heiðra skaltu / helgar tíðir / og skipa svo / skötnum þínum / fasta þú jafnan / ef fullstyrk er / svo sem klerkar / köppum bjóða.“ Eftir orðunum haldast hér áherslur kaþólsks siðar á helgar tíðir og föstur. Tvö síðastnefnd erindi (68. og 71.) eiga ekki hliðstæður í Barngæludikti sem er óheill einsog fyrr segir. Af dæmunum má ráða að í báðum gerðum kvæðisins er kaþólskri trúarhugsun haldið, en þegar samanburði verður við komið virðist Barngælubálkur vera hollari kenningum sem mótmælendur aðhylltust. Því mun óhætt að giska á að Barngæludiktur standi nær eldri og upprunalegri gerð og er því prentaður hér á undan Barngælubálki. Skáldið felur nafn sitt og meyjarinnar sem ort er til eftir aðferð 4 Minnilegasta frásögn íslensk úr héruðum Eistlands er í Brennu–Njáls sögu; þar segir að í bardaga við víkinga í Eysýslu fékk Gunnar Hámundarson atgeirinn sem fylgdi honum síðan. Brennu-Njáls saga (Íslenzk fornrit XII). Einar Ól. Sveinsson gaf út. Rvk. 1954, 79–82.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168

x

Són

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Són
https://timarit.is/publication/1139

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.