Són - 01.01.2005, Side 52

GUÐRÚN ÁSA GRÍMSDÓTTIR52
í Hörðudal árið 1703, því kenndi Árni bókina við þann bæ.11 Nú er
Hólsbók merkt AM 603 4to og varðveitt á Stofnun Árna Magnússon-
ar á Íslandi. Hún er bundin í skinnklædd tréspjöld en heldur hvergi
nærri öllu því efni sem á henni var þegar Árni eignaðist hana. Á
Hólsbók eru nú átján rímnaflokkar heilir og í brotum og ennfremur
fáein kvæði, þar á meðal „Skaufhalabálkur“, óheill þó, en í heilum
gerðum í kvæðislok er hann kallaður „barngælur“.12 Hólsbók er hald-
in skrifuð einni hendi „um eða skömmu eftir miðja sextándu öld“
með þeim rökum að skrifarinn heldur i, y og í, ý aðgreindum.13
Ráða má að þegar Árni Magnússon fékk Hólsbók hafi verið
bundin fremst í henni fimmtán blöð sem nú bera markið AM 720 b
4to. Á þeim eru tólf kvæði guðrækilegs efnis, fæst heil. Fremst í hand-
ritinu er tvíblöðungur skrifaður með eigin hendi Árna. Á fyrstu
blaðsíðunni telur hann upp kvæðin sem „fremst í Hólsbókinni eru“
eftir því sem Jón Magnússon bróðir hans skrifaði honum „þá hann
var í Hjarðarholti, áður en eg eignaðist Hólsbókina“. Á bakhlið sömu
síðu leiðréttir Árni kvæðaröðina og skrifar heiti kvæðanna í sömu röð
og er nú í umræddu handriti, AM 720 b 4to, og á síðunni á móti skrif-
ar hann athugasemdir varðandi sum kvæðin. Þetta handrit er í nær
sama broti og rímnabókin Hólsbók (AM 603 4to) og má nær víst telja
að Árni hafi skilið kvæðasyrpuna frá rímnabókinni en honum var
tamt að hluta handrit í sundur til þess að greina að efnisflokka.14
Skinnhandritið AM 720 b 4to er fimmtán blöð og virðist sama hönd
á þeim öllum. Skriftin er sett og smágerð, skinnið þunnt, virðast flest
blöðin uppskafningar því víða sér móta fyrir letri og grænum og
rauðum lit upphafsstafa eða kaflafyrirsagna sem tilheyra fyrra efni
skinnblaðanna. Skriftin virðist frá því um 1600 sem má marka af því
að greinarmunur er gerður á i, y og í, ý. Til marks um að þessi
fimmtán blöð hafi áður tilheyrt stórri rímnabók, helst Hólsbók, er
eftirfarandi grein, skrifuð langsum á bl. 6r sem á eru einungis fjórar
línur af megintexta, annað eru skriftaræfingar ýmissa handa. Klausan
er þessi, hér stafsett á nútíðarvísu: „Þessi bók hefur tvö hundruð blöð
11 Páll Eggert Ólason. Íslenzkar æviskrár III, 434–435; Manntal á Íslandi árið 1703. Rvk.
1924–1931, 138.
12 Kvæðasafn eptir nafngreinda íslenzka menn frá miðöld. Útg. Jón Þorkelsson. Rvk.
1922–1927, 159.
13 Björn K. Þórólfsson. Rímur fyrir 1600 (Safn Fræðafjelagsins IX). Kh. 1934, 5.
14 Sbr. Jón Þorkelsson. Om Digtningen på Island, 100, nmgr. 1; Kr. Kålund. Katalog over
Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling II. Kh. 1894, 3–5, 147–148; Björn K. Þórólfs-
son. Rímur fyrir 1600, 4–6.