Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2009, Síða 24

22
Tímarit um menntarannsóknir, 6. árgangur 2009
eiga besta vin. Að hluta til gengur þetta gegn
þeirri hugmynd að bæði gerendur og þolendur
eineltis eigi félagslega undir högg að sækja.
Raunar verður ekki annað lesið úr niðurstöðum
okkar en að þeir sem eru einungis gerendur
eineltis séu félagslega sterkir og eigi ágæt
samskipti við bæði fjölskyldu og vini. Þetta er
athyglisvert í ljósi þess að börn og unglingar
sem leggja aðra í einelti eru líklegri til að sýna
af sér aðrar tegundir ofbeldishegðunar í æsku
(Nansel, Overpeck, Haynie, Ruan og Scheidt,
2003) og þeir eru einnig líklegri til þess að
gerast síðar meir sekir um kynferðislega áreitni
og heimilisofbeldi gegn maka, börnum og
öldruðum (Pepler, Craig og Connolly, 1997).
Erlendar rannsóknir sýna að um 60% drengja
sem eru gerendur í 6.−9. bekk eru komnir með
a.m.k. einn dóm á bakið þegar þeir ná 24 ára
aldri (Olweus, 1989). Frekari rannsókna er því
þörf á þeim slóðum sem virðast geta legið frá
sterkri félagslegri stöðu og einelti gagnvart
jafnöldrum í æsku til ofbeldis og yfirgangs á
fullorðinsárum.
Rannsóknir hafa sýnt að þau börn sem verða
ítrekað fyrir einelti eru mun líklegri en önnur
til að þróa með sér ýmiss konar sálfræðilega
kvilla, svo sem þunglyndi, einmanaleika og
jafnvel sjálfsvígshugsanir eða sjálfsvígstil-
raunir (Ivarsson, Broberg, Arvidsson og
Gillberg, 2005; Kaltiala-Heino, Rimpela,
Marttunen, Rimpela og Rantanen, 1999;
Kumpulainen o.fl., 1998; Nansel o.fl., 2001).
Einnig hafa rannsóknir sýnt að bæði gerendur
og þolendur eineltis kvarta frekar um líkamlega
kvilla og telja sig hafa minni ánægju af lífinu
(Due og fél., 2005; Forero, McLellan, Rissel
og Bauman og fél., 1999; Williams, Chambers,
Logan og Robinson og fél., 1996; Wolke og
fél., 2001). Þó að lág prósentutíðni eineltis
á Íslandi sé vissulega tilefni til ánægju og
bjartsýni má ekki gleyma því að á bak við
lágar tíðnitölur eru engu að síður fá börn sem
þjást mikið.

Abstract
Bullying and the relationship with family and
friends amongst students in the 6th, 8th and
10th grades in compulsory school.
Bullying is a serious problem in schools
the world over. In recent years studies have
increased our knowledge of both short- and
long-term consequences of such actions for
the victims. The objective of the current
study is to use data from the HBSC study
(Health Behaviors in School-Aged Children)
to accurately analyse the prevalence and forms
of bullying amongst male and female students
in the 6th, 8th and 10th grades in Iceland.
We also looked at the relationship between
bullying and ease of communication with
family and friends.
Material and methods: The current paper
made use of data collected for the Icelandic
part of the HBSC-study. Standardized question-
naires were answered by all students in the
6th, 8th and 10th grades who attended school
on a given day in February 2006. Of a total
of 13,384 students in these age groups in
Iceland, answers were received from 11,813
or 88.3% of the students. The current study
analyses questions pertaining to bullying, as
well as ease of communication with family
and friends.
Results: Of the 11,565 students that
responded to questions on bullying, 1,020
(8.8%) claimed to be victims, bullies or both. In
total, 10.4% of boys had experience of bullying,
but 5.7% of girls. Boys also bullied other
students more often than girls, 4.4% versus
1.7%, respectively. The pattern of bullying
changed with age. Victims of bullying became
relatively fewer with increasing age, whilst the
number of bullies increased. A much higher
proportion of students that are both bullies and
victims have no contact with their fathers or
mothers. Victims are less likely to have a best
friend, whereas bullies are most likely to have
a best friend. Communication with fathers is
more strained amongst students that are either
bullies or victims, whereas bully/victims seem
Ársæll M. Arnarsson og Þóroddur Bjarnason