Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2009, Síða 76

74
Tímarit um menntarannsóknir, 6. árgangur 2009
og áherslur eru mismunandi. Björn var mjög
hliðhollur þessum sveigjanleika og sagði: „Það
væri rosalega óhollt fyrir Ísland ef að það yrði
gefið út „fyrstu viku september skal farið í
þetta“ í öllum skólum landsins í tónmennt.
Það yrði ömurlegt.“ Hins vegar ræddi hann
um þau vandamál og hættur sem eru því
samfara að lítið eftirlit og samræmi er viðhaft
í tónmennt á Íslandi: „Og þetta þýðir að skólar
komast upp með að gera ekkert í tónmennt
í tíu ár eða tónmenntakennarar komast upp
með að vera ekki tónmenntakennarar heldur
eitthvað allt annað.“ Hann vísaði þarna í tölur
(Menntamálaráðuneytið, 1983, 2003) sem sýna
að í mörgum skólum er tónmennt ekki kennd
og að sá tími sem ætlaður er í hana er stundum
notaður í annað, jafnvel í nafni tónmenntar.
Í raun birtust mótsagnir, eða togstreita, í
svörum viðmælanda, þar sem þeir annars vegar
kunna mjög vel að meta frelsi sitt til að taka
ákvarðanir um kennslu og útfærsluleiðir, en
telja um leið að ákveðin samræming myndi gera
faginu gott eða styrkja það innan grunnskólans.
Hanna talaði um að sjálfstæði tónmennta-
kennara í starfi væri grundvöllur starfsánægju og
sagði: „Það er ofsalega gott að geta unnið eftir
sinni hugmyndafræði. Hún [námskráin] er ekki
það bindandi að maður geti ekki „varierað“ með
þessi skilyrði eða þetta efni á sinn persónulega
hátt ... og það stuðlar að ánægju í starfi.“ Ásta
gerði einnig að umræðuefni hversu gott það væri
fyrir kennarann að geta unnið að því sem hann
hefði mest vald á í tónlist og orðaði það svona:
„Ég veit ekki hvort það væri hægt að skikka
kennara til að sinna öllu jafnt í tónlistinni;
vera með fjöldasönginn, kennsluna og kórinn,
þetta þyrfti að vera einhver svona Alí Baba.“
Óánægja kom fram með endurmenntun fyrir
tónmenntakennara í grunnskólum. Sögðu flestir
kennaranna að þeim væri gert skylt að taka þátt í
námskeiðum sem ætluð væru umsjónarkennurum
eða námskeiðum sem fjölluðu um skólastarfið í
heildina en vildu fá meira frjálsræði til að sinna
endurmenntun í eigin fagi.
Innri þættir
Vellíðan viðmælenda í starfi er nátengd sam-
veru við nemendur. Það er þeirra eigin
sannfæring um að þeir séu að gera góða hluti,
auk umbunar frá nemendum, sem gerir starfið
eftirsóknarvert. Þannig virðast þeir sækja rök
fyrir ánægju í starfi til innri sannfæringar um
mikilvægi sitt; að það sem þeir séu að gera skipti
raunverulega miklu máli. Svör viðmælenda
minna við því hvað farsæll tónmenntakennari
þurfi að hafa til að bera varpa skýru ljósi á
hugmyndir þeirra um starfið. Allir nefndu
jákvæðni kennarans, það að vera jákvæður
gagnvart nemendum sínum, þykja vænt um
þá og koma fram við þá af virðingu skipti
mestu máli í starfi kennarans. Þeir notuðu
mismunandi orð en jákvæðni og væntumþykja
voru algengust. Birna gaf mjög afdráttarlaust
svar við því hvað skipti máli í samskiptum við
nemendur og sagðist hafa afskaplega einfalda
kennslufræði að leiðarljósi: „Hún heitir „kill
them with kindness“. Það er bara að hrósa
þeim nógu mikið og byggja allt upp á því
jákvæða.“ Um leið sagðist hún leggja töluvert
upp úr aga og að nemendur lærðu að hegða sér
í hópi og taka tillit hver til annars.
Sumum varð tíðrætt um að ekki yrðu þeir
fram eftir öllum aldri í þessu starfi. Þetta væri
einungis fyrir hrausta einstaklinga. Starfið sé
líkamlega erfitt og eins og einn viðmælenda
komst að orði, þá þarf tónmenntakennarinn að
vera af einhvers konar mennsku „Guttorms-
kyni“ (með vísan til hins fræga bola í
Húsdýragarðinum).
Mótun og menntun
Viðmælendur mínir hafa ólíkan bakgrunn en
allir hófu þeir tónlistarnám sitt á barnsaldri.
Allir hafa einnig aðra reynslu af tónlist, t.d.
í gegnum kórstarf eða þátttöku í lúðrasveit.
Má því segja að þeir hafi mótast að ákveðnu
marki sem tónlistarmenn áður en þeir ákváðu
að tónlist yrði að einhverju leyti lífsviðurværi
þeirra. Tónlistarkennarar þeirra og umhverfi
í námi virðist hafa haft töluvert að segja
um áframhaldandi tónlistarnám. Þeir hafa
á tónlistarferli sínum fengið styrkingu og
uppörvun frá umhverfinu og skilaboð um
að þeir væru góðir í því sem þeir voru að
gera. Þátttakendur sögðu nokkrar dæmisögur
um það sem hafði áhrif á afstöðu þeirra á
Kristín Valsdóttir