Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2012, Page 174

174
aldasamfélaginu. Og borgararnir börðust ekki aðeins upp á við í krafti
auðs. Rán, gripdeildir, átök og fjölskylduerjur voru ekki síður mikilvæg í
lífi borgaranna en í lífi hinnar stríðandi stéttar sjálfrar.
örlög Mathieus d’Escouchy eru aðeins eitt tilfallandi dæmi. Hann
kemur frá héraðinu Picardie og er einn þeirra fjölmörgu manna á 15. öld
sem rituðu „annál“.23 „Annállinn“ gefur okkur til kynna að hér sé á ferð
heiðarlegur rithöfundur sem af kostgæfni helgaði krafta sína sagnfræði-
legri iðkun. En ef við reynum að ráða í líf hans með því að rýna í opinber
gögn blasir við allt önnur mynd:
Mathieu d’Escouchy hefur embættismannaferil sinn sem fulltrúi,
aukadómari, kviðdómari og bæjarstjóri (prévôt) í bænum Péronne
milli 1440 og 1450. Allt frá byrjun hittum við hann fyrir í eins konar
erjum við fjölskyldu fjárhaldsmanns bæjarins, Jeans Froment, sem
eru útkljáðar fyrir dómi. En ekki líður á löngu þar til fjárhalds-
maðurinn ásakar d’Escouchy um fölsun og morð eða „excès et
attemptaz“. Á móti hótar bæjarstjórinn ekkju fjandmanns síns rann-
sókn vegna galdra. En konan getur orðið sér úti um tilskipun sem
leiðir til þess að d’Escouchy þarf að leggja rannsókn sína í hendur
dómsvaldinu. Málið fer fyrir þingið í París og d’Escouchy er í fyrsta
sinn færður í fangavist. Í framhaldinu má hann dúsa sex sinnum í
varðhaldi, í nokkrum tilvikum sem sakborningur og einu sinni sem
stríðsfangi. Í hvert skipti er um að ræða alvarleg afbrot og oftar en
einu sinni er honum haldið föngnum í þungum hlekkjum. Hlé verð-
ur á málaferlunum og innbyrðis ásökunum Froment-fjölskyldunnar
og d’Escouchy þegar kemur til harðra átaka og sonur Froments
særir d’Escouchy. Báðir ráða þeir til sín miskunnarlausa þrjóta til
að sitja fyrir lífi hvors annars. Eftir að þessar löngu erjur hverfa
af sjónarsviðinu kemur til nýrra árása. Í þetta sinn er það munkur
sem særir bæjarstjórann. Nýjar sakargiftir koma fram, síðan flytur
d’Escouchy til Nesle árið 1461, grunaður um níðingsverk að því
er virðist. Það hindrar hann þó ekki í því að hefja nýjan feril. Hann
verður héraðsdómari, bæjarstjóri í Ribemont, fjárhaldsmaður kon-
ungsins í Saint-Quentin og hlýtur aðalstign. Eftir nýja áverka, fang-
elsanir og yfirbót hittum við hann fyrir í herþjónustu. Hann verður
stríðsfangi og snýr síðar örkumlaður heim úr herför. Þá giftist hann,
en það markar ekki upphafið að kyrrlátu lífi hjá honum. Við sjáum
23 Huizinga, sama rit, bls. 32–34.
NoRBeRt eliAS