Skírnir - 01.01.1971, Side 168

166
RITDÓMAR
SKÍRNIIR
hefur ýmsa vankanta. Ynglingasaga gæti bæSi talizt til konungasagna og
fornaldarsagna o. s. frv. Þeir félagar vilja taka upp aðra skiptingu, sem bók-
menntafræðingurinn Northrop Frye hefur mótaS eftir hugmyndum Aristoteles-
ar. Frye hefur flokkana fimm og leggur til grundvallar siðfræðilegar forsendur,
en tekur einnig mið af afstöSu söguhetjunnar til umhverfisins. í fyrsta flokki
eru goSsögur. Hetjan er goðborin og hefur mikið vald yfir umhverfinu. I
öðrum flokki er söguhetjan maður, sem stendur þó fjarri mönnum að magni,
og ýmis náttúrulögmál eru þverbrotin. Til þessa flokks heyra fomaldarsögur
og riddarasögur. I þriðja flokknum, þar sem konungasögur eiga heima, er
söguhetjan ofar í þjóðfélagsstiganum en venjulegt fólk, en raunsæis gætir til
náttúrunnar. í fjórða flokki er sagt frá venjulegu fólki, og þar flokkast Islend-
ingasögurnar. Loks er fimmti flokkur, sem hýsir sögur af lítils megandi
fólki, spaugilegu eða afkáralegu. Hér, segja þeir félagar, mætti skipa Banda-
manna sögu, Ölkofra þætti og Hænsa-Þóris sögu og einstökum þáttum í íslend-
ingasögum.
Þessi flokkun hefur þá ótvíræðu kosti, að sögurnar eru séðar í nýju ljósi
og þjóðfélagsstétt og raunsœi virðast vera grundvallarorð, sem skipta vissulega
miklu máli. En ekki er ég alveg á því að skipa fornaldarsögum og heilagra
manna sögum í sama flokk sagna, en mér virðist svo hljóti að vera eftir þeim
forsendum, sem fyrir liggja. Að minnsta kosti virðist ekkert unnið við það,
enda þessar tvær bókmenntagreinar gjörólíkar að uppruna, efni, sögusviði,
vettvangi, flutningi o. s. frv. Hér er líklega bezt að flýta sér hægt.
Bjarni Guðnason
KURT schier:
SAGALITERATUR
Sammlung Metzler 78. Stuttgart 1970.
Þessi bók er ætluð stúdentum í germönskum fræðum svo og öðrum, sem
vilja afla sér þekkingar á íslenzkum og norrænum fomsögum. Vakti upphaf-
lega fyrir höfundi að skrifa um þetta efni rækilegra rit, sem gæfi heildarsýn
yfir sagnabókmenntimar og jafnfiamt innsýn í rannsóknir þeirra á okkar
tímum. En þar sem bókinni var sniðinn stakkur, varð hann að láta sér nægja
stutta greinargerð um hvern sagnaflokk með áherzlu á einkennum hans í
stærstu dráttum, en í annan stað vísa til helztu fræðirita. Skiptast því á í bók-
inni stuttir kaflar og skrár.
Kurt Schier notar orðið Sagaliteratur í tvenns konar merkingu, annarri
þrengri, hinni rýmri. Fyrst og fremst er hugtak þess bundið íslenzkum forn-
sögum, þeim sem ekki eiga sér hliðstæður í Evrópubókmenntum á miðöldum
og verður því að telja íslenzkan arf. Auk Islendingasagna eru það konunga-
sögur eftir íslenzka höfunda, svo og fomaldarsögur, biskupasögur og Sturl-