Skírnir - 01.09.1995, Blaðsíða 72

342
SIGURÐUR GYLFIMAGNÚSSON
SKÍRNIR
vinna fólks í sveitunum nýttist honum á því æviskeiði. Þegar
Halldór festi ráð sitt og gekk að eiga heimasætuna að Miðdals-
gröf árið 1902 gat hann keypt Miðdalsgröf með viðkomandi skil-
málum. Eftir að þau Elín hófu búskap einkenndist líf fjölskyld-
unnar af nokkru basli og vissri stöðnun sem greinilega fór í taug-
arnar á Halldóri. Skrefið úr lausamennskunni yfir í sjálfstæðan
búrekstur var því þungt skref. í yfirliti ársins 1906 skrifar Hall-
dór: „Þegar jeg nú kveð þetta liðna ár get jeg ekki annað en verið
hálfóánægður yfir því hve lítil framfaraspor það skilur eptir hjá
okkur hjer, og lít til ókomna tímans, nýja ársins með þeirri inni-
legu ósk og von að það verði ríkara í þessu tilliti.“ Fjárhagurinn
þrengdist og Halldór kvartaði í dagbók sinni bæði yfir húsnæð-
inu og skjólfataleysi. Hinn 18. júní 1904 segir hann svo frá efnum
sínum: „Framtal mitt var: 2 kýr, 2 hross 1 tryppi 1 folald, 28 ær 9
gemlingar 1 hundur.“ Hinn 1. júlí bætir hann við: „Nú hef jeg í
kvíum 28 ær, sem mjer tilheyra 5 ær sem fólkið á = 33. Svo hefur
Samúel 2 ær í kvíum. Lömbin eru 37, þar af á jeg 30.“ Af þessu
sést að bústofninn hefur ekki verið stór og umsvifin svo lítil að
erfitt hefur verið að framfleyta heilli fjölskyldu.
Þegar borin eru saman dagbókarskrif Halldórs í upphafi og
rétt fyrir lát hans er sláandi hvað lífið virðist hafa breyst lítið á
þeim 24 árum sem dagbókin spannar. Handtökin voru svipuð og
erfiðleikarnir mikið til þeir sömu. Halldór stígur því engin fram-
faraspor en daprast heldur flugið. Raunasaga Halldórs á þessu
síðasta æviskeiði hans er talandi tákn um aðstæður á íslandi á
tímabilinu. Jafnvel menn sem svöruðu kalli tímans og undir-
bjuggu sig af alefli fyrir átök fullorðinsáranna höfðu lítið uppúr
krafsinu. Halldór hafði fengið umtalsverða þjálfun í bændasamfé-
laginu við margvísleg störf og sú þjálfun var grunnurinn er hann
byggði sérhæfni sína á. Hann var því tilbúinn til að takast á við
verkefni morgundagsins af hjartans þrá, en þeirri löngun var
aldrei að fullu svalað.
4. „það er ekki skrifað sjeþað ekki gert strax“
Halldór Jónsson kemur fyrir sjónir sem einstaklingur úr íslenska
sveitasamfélaginu með mikla fýsn til fróðleiks og skrifta. Ahugi