Þjóðmál - 01.12.2009, Qupperneq 30

28 Þjóðmál vetur 2009
einstakra fjármálafyrirtækja, að spur ningum
þeirra sé mætt með athuga semd um um, að
Morgunblaðið sé „að kynda undir“ óróa á
fjár málamarkaðnum eða „auka á erfiðleika“ á
mark aðnum . Og spurningum er oftar en ekki
svarað með athugasemdum, sem augljóslega
eru rangar eða villandi og til þess fallnar að
gefa aðra mynd af þeim veruleika, sem við
blasir en tilefni er til .“
Eftir að Björgólfur Guðmundsson kom til sögunnar sem helzti eigandi Morg­
un blaðsins, gerði hann aldrei athugasemdir
við fréttaflutning blaðsins eða umfjöllun
um málefni bankanna eða viðskiptalífsins .
Hann skildi hins vegar ekki hvað lítið var
um fréttir af brezka knattspyrnufélaginu
West Ham í blaðinu og bar það saman við
fréttaflutning Morgunblaðsins af Stoke City,
sem Íslendingar höfðu átt hlut í . Eftir að
Baugur Group eignaðist fjölmiðla, hafa oft
sprottið upp deilur um það, hvort eigendur
þess fyrirtækis hafi misnotað aðstöðu sína á
þeim . Fólk getur haft mismunandi skoðanir
á því . Bezt fer á því, að hver og einn lesandi
blaðs eða áhorfandi sjónvarpsstöðvar leggi
sinn eigin dóm á það . Sumarið 2009 birtist
dálkur eftir ritstjóra Fréttablaðsins í blaðinu
þar sem haldið var uppi gagnrýni á störf Evu
Joly og ríkisstjórninni ráðlagt að setja hana af
en fá annan erlendan sérfræðing til ráðgjafar .*
Hvers vegna skyldi Fréttablaðinu hafa verið
svo mjög í nöp við Evu Joly?
Vinnumarkaðurinn hefur verið mjög
þröngur fyrir starfsmenn fjölmiðla og margir
þeirra hafa sjálfsagt haft takmarkaðan áhuga á
því að þurfa að leita sér að annarri vinnu . Allt
hefur þetta haft áhrif . Það getur líka skapast
ákveðinn liðsandi á fjölmiðlum . Það er ekki
ósennilegt að blaðamenn og fréttamenn á
fjölmiðlum Baugs Group hafi upplifað stöðu
sína á þann hátt, að þeir væru í ákveðnu liði og
vildu vinna að hagsmunum liðsheildar innar .
En fleira kemur til, sem á þátt í því, að um fjöllun íslenzkra fjölmiðla um að­
drag andann að bankahruninu stendur ekki
undir nafni . Menntun blaðamanna og frétta­
manna er meiri en áður . Fyrir nokkrum ára­
tugum var miðað við að blaðamenn hefðu
stúdents próf . Nú eru langflestir starfsmenn á
rit stjórnum eða fréttastofum fjölmiðla ýmist
með BA­gráður eða meistarapróf í einhverri
grein . Þrátt fyrir góða menntun er þekkingin
á mörgum sviðum ótrúlega takmörkuð . Ungir
blaðamenn hafa svo litla þekkingu á íslenzkri
samt ímasögu að kennslu á því sviði hlýtur að
vera mjög ábótavant í skólum landsins . Of
margir blaðamenn fylgjast illa með því, sem
gerist í öðrum löndum .
Þessi þekkingarskortur er að mínu mati ein
ástæða þess, hvað fjölmiðlamenn tóku seint
við sér í sambandi við vandamál íslenzku
bankanna undir lok ársins 2005 og fram á
árið 2006 og að þeir skildu hreinlega ekki
hvað var að gerast, þegar fréttir um hús­
næðislánavafninga og undirmálslán byrjuðu
að berast frá útlöndum sumarið 2007 . Þetta
er ekki bara vandamál íslenzkra blaða manna .
Hið sama má segja um starfsbræður þeirra í
öðrum löndum . Þekki ngar skortur og áhuga­
leysi á hinu alþjóðlega samhengi efnahags mála
á þátt í sofandahætti íslenzkra fjöl miðla .
Til viðbótar kemur svo sjálfhverfni fjölmiðla
og innbyggð afbrýðisemi hvers í annars garð .
Fjölmiðlar og starfsfólk fjölmiðla eru sjálfhverf
fyrirbæri og telja, að það sem að þeim snýr
skipti öllu máli . Þetta er ekki séríslenzkt
vandamál . Það er alþjóðlegt . Fáir skynja þetta
betur en þeir, sem lengi hafa starfað á fjölmiðli
og sjá þetta í mjög skýru ljósi, þegar þeir eru
horfnir af þeim vettvangi .
Augljóst dæmi um þetta eru viðbrögð starfsmanna Stöðvar 2 við ólátum í
kringum útsendingu þeirra á gamlársdag
2008 . Voru það merkilegri fréttir en ólæti
annars staðar? Blaðamönnum finnst að það,
sem þeir eru að fjalla um þá stundina, sé það
___________
* Jón Kaldal: „Misskilningurinn um Evu Joly .“ Fréttablaðið,
17 . júní 2009 .