Þjóðmál - 01.12.2009, Qupperneq 53

Þjóðmál vetur 2009 51
son hvort ástæða sé til að sópa undir teppið
pólitískri herhvöt forsætisráðherrans fyrr­
verandi, Davíðs Oddssonar, frá árum áður um
mikilvægi markaðsvæðingar og að tími væri
kominn til að „virkja eignagleðina“ á Íslandi!
Lítið sem ekkert bólar á þessari umræðu í bók
Styrmis . Davíð Oddsson birtist okkur fyrst
og fremst sem maðurinn sem barðist gegn
Golíöt um fjármagnsins .
Athygli vekur að Árni Mathiesen er einnig
kynntur til sögunnar sem fórnarlamb í viður­
eign við fjármagnið . Styrmir greinir frá
sam tali við fjármálaráðherrann fyrrverandi
í árslok 2008 þar sem hann hafi efnislega
sagt að á Íslandi væru þrjár viðskiptablokkir
sem ættu hver um sig sinn banka og hver
sinn fjölmiðil . „Áttu við að kjörnir fulltrúar
þjóð ar innar hafi ekki haft bolmagn til að
takast á við þessa aðila? „Já . Ég á við það,“
sagði þáverandi fjármálaráðherra .“ (bls . 85)
Styrmir leiðir að því líkur að fjármálaöflin
hafi verið svo beintengd inn í stjórnmálin, þá
einkum Samfylkinguna, að eins hefði farið
fyrir lagasetningu um bankana, ef slíkt hefði
verið reynt, og fór um fjölmiðlalögin . Í þessu
samhengi leiðir Styrmir hjá sér tengingar inn í
Sjálfstæðisflokkinn að ógleymdri Framsókn .
Hvað sem öllu þessu leið er þetta mikil ein­
földun . Þær ríkisstjórnir sem fóru með völdin
á þessum tíma voru ekki bara áhorfendur, hvað
þá fórnarlömb . Og spurningin snýst heldur
ekki um það eitt hvort eftirlitsstofnanirnar
hafi sinnt eftirlitshlutverki sínu heldur einnig
að hvaða marki þær ásamt stjórnarflokkunum,
hinu pólitíska valdi, hafi beinlínis verið hvetj­
andi og gerendur í atburðarásinni .
Ekki fórnarlömb heldur gerendur
Þannig nefni ég að bæði Árni Mathiesen, þáverandi fjármálaráherra og Þórður
Frið jónsson, forstjóri Kauphallarinnar,
voru beinlínis hvatamenn að því að opnað
yrði á lagalegar heimildir lífeyrissjóða til að
taka þátt í skortsölu vorið 2008 og allt fram
að þingbyrjun þá um haustið! Við skulum
heldur ekki horfa framhjá því að það er
rangt sem Styrmir margendurtekur (bls . 145
og víðar) að enginn stjórnmálamaður hafi
haft uppi varnaðarorð . Seint mun alla vega
sá sem þetta ritar gleyma vanþóknun Val­
gerð ar Sverrisdóttur bankamálaráðherra og
ýmissa annarra á gagnrýni sem fram kom í
aðdraganda þingkosninganna 2007 um að
ofvaxið bankakerfið þyrfti að gæta að sér!
Umfjöllun Styrmis um Fjármálaeftirlitið
þyk ir mér vera ótrúlega mildileg miðað við
að stæður . Hef ég stundum spurt sjálfan mig
hvort persónuleg og pólitísk tengsl manna í
eftir lits stofnunum og fjármálafyrirtækjum hafi
byrgt mönnum sýn á þann hátt sem Styrmir
nefnir (í öðru samhengi) og vísað er í hér að
framan . Umfjöllun hans um eftirlitsþáttinn
þykir mér ekki sannfærandi og læðist að
grunur um hina pólitísku blindu .
Hins vegar verður Styrmi ágengt í að sann­
færa lesandann um að Seðlabankinn, og þá
einnig þáverandi seðlabankastjóri, Davíð
Oddsson, hafi á síðustu misserunum í aðdrag­
anda hrunsins haft uppi eindregin varn aðar­
orð og er tilvísan í umfjöllun Ingimundar
Friðrikssonar, seðlabankastjóra í ársbyrjun
2009 verð allrar athygli (bls .132) .
Atburðarásin enn volg
Bók Styrmis er um margt afar áhuga verð . Hún er bráðvel skrifuð . Það er afrek að
skrifa um þetta efni á þann veg að lesand­
anum er haldið áhugasömum og við efnið þar
til yfir lýkur .
Bókin varpar skýru ljósi á ýmsa þætti
banka hrunsins og nýtur bókin þess að höf­
undur hennar er vel tengdur inn í banka­ og
stjórnmálakerfið, býr sjálfur yfir yfir grips­
mikilli og djúpri þekkingu á íslensku sam­
félagi, hefur glögga sögulega sýn og er með­
vitaður um hræringar í alþjóðamálum .
Styrmir Gunnarsson hefur unnið vel sína
heima vinnu . Bókina verður að sjálfsögðu