Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Page 132

leyti jafnóðum í 3.-5. kafla. Þessi átakaefni eru í fyrsta lagi hvernig yfirstjórn
skólans á að vera háttað, hvort veraldleg yfirvöld ein réðu þar eða hvaða ítök
í almennum skólum kirkjan hafði hérlendis og á hinum Norðurlöndunum.
I öðru lagi hugmyndafræðilegur grundvöllur skólans, þá meðal annars hvort
og hvernig kristindómur birtist í markmiðsgreinum skólalaga. I þriðja lagi er
gerð grein fyrir stöðu og þróun kristindómsfræðslunnar frá kirkjufræðslu til
skólafræðslu. í fjórða lagi er rætt um undanþágur nemenda og kennara frá
kristindómsfræðslunni. ísland hefur þá sérstöðu á Norðurlöndunum að ekki
hafa verið í gildi neinar lagalegar undanþágur frá því að nemendur sæktu
kennslustundir, jafnvel þótt þær muni eitthvað tíðkast. Enda má spyrja sig
þeirrar spurningar hvort það sé á nokkurn hátt réttlætanlegt að kenna náms-
grein sem fólk af trúarbragðaástæðum óskar undanþágu frá fyrir börnin sín.
Ef saga tengsla kirkju og skóla er skoðuð er það hins vegar ekkert furðulegt
að fræðsla og boðun geti fléttast saman, sérstaklega ef vitund kennara eða
annarra um mun á þessu tvennu er lítil. Ritgerð Sigurðar er afar upplýsandi
um sögu slíkra tengsla.
Gagnrýni mína um spurningar og svör má draga saman í eina ályktun:
Það eru of margra spurninga spurt án þess aðþeim sé svarað beint. Eflaust eru
spurningarnar, þar sem spurt er um tímabilin þrjú, fyrst og fremst stílbrögð
en ekki hugsaðar sem rannsóknarspurningar sem þarf að svara. Þetta vekur
aftur á móti þá spurningu hvort þær eru hér vegna krafna félagsvísinda -
sem menntunarfræðin telst heyra undir - um að markmið rannsóknar sé
að fá svör við spurningum, fremur en að það að segja sögu geti verið gilt
markmið. Greinargerðin um átakaefnin er hins vegar góð samantekt sem
hefði mátt skilgreina ritgerðina betur utan um, jafnvel með tímaás.
Rannsakandinn sjálfur og sagan sem hann var virkur í að skapa
Eg vék að því áðan ég ætlaði að fjalla sérstaklega um samspil rannsakandans
Sigurðar og þeirrar staðreyndar að hann var virkur þátttakandi í sögunni
sem hann segir.
Hin sagnfræðilega frásögn krefst þess að höfundurinn haldi sér utan við
frásögnina - en á sama tíma býr Sigurður yfir upplýsingum sem enginn
annar býr yfir - og það sem enn meira máli skiptir þá býr hann yfir innsæi
í hvað gerðist sem ólíklegt er að aðrir hafi. Ég er hér ekki að halda því fram
að Sigurður hafi meira eða minna innsæi um þá sögulega atburði sem hann
tók þátt í sjálfur en aðrir sem kynnu að vilja segja söguna og túlka atburðina;
ég legg áherslu á að innsæi hans hlýtur að vera einstakt.
130