Ráðunautafundur - 15.02.1995, Síða 121

113
UMRÆÐUR
Ekki verður séð að neinn munur sé á fijósemi kúnna í hópunum og reiknuð P-gildi eru flest
mjög há. Neikvæð orkufóðrun í 4. og 5. viku og há nyt í 1. og 2. viku virðist þó hafa þau áhrif
að erfiðara sé að sjá beiðsli kúnna. Erlendar athuganir benda til þess að það sé samhengi milli
frjósemi kúa, nytar og orkujafnvægis. Butler og Smith (1989) telja að fanghlutfallið í New
York fylki hafi lækkað úr 66% 1951 í 50% 1973 vegna þess að árleg nyt jókst um 1500 kg
(33%) á sama tíma og fanghlutfallið breyttist ekkert í óbomum kvígum. Eftir það hefur fang-
hlutfallið ekki breyst þrátt íyrir að nytin hafi haldið áfram að aukast. Sömu höfundar benda
einnig á athuganir sem sýna fram á samhengi milli neikvæðs orkujafnvægis fyrstu 20 dagana
eftir burð og daga frá burði að fyrsta egglosi. Þeir benda á að fyrsta egglos varð u.þ.b. 10
dögum eftir mestan orkuskort þegar kýmar vom famar að nálgast orkujafnvægi. Skýringuna á
lágu fanghlutfalli telja höfundamir vera þá að kýmar hafi ekki beitt nógu oft áður en þær em
sæddar.
íslensk athugun (Jón Eldon og Þorsteinn Ólafsson 1986) sýndi að fyrsta egglos varð 42
dögum eftir burð á 4 bæjum í Eyjafirði og 37 dögum eftir burð á 5 bæjum í Ámessýslu.
Breytileikinn milli bæja var frá 29 til 58 daga. Fanghlutfallið við fyrstu sæðingu var 58% í
Eyjafirði og 53% í Ámessýslu. Fyrir norðan vom 23% af kúnum sæddar á fyrsta egglosi og
17% af kúnum fyrir sunnan, og héldu 62% og 45% af þeim kúm. Það stangast á við þá skoðun
að kýr þurfi að hafa haft beiðsli áður en þær em sæddar með árangri. Hins vegar hækkaði
fanghlutfallið eftir því sem dögunum frá burði að fyrstu sæðingu fjölgaði, úr 35% á þeim bæ
sem byrjaði að sæða eftir 61 dag að meðaltali í 72% á þeim bæ sem byrjaði eftir 82 daga að
meðaltali.
Blóðsykur var lægri fyrstu 20 dagana eftir burð í blóði þeirra kúa sem höfðu egglos
seinna en 40 dögum eftir burð en hinna sem bendir til þess að orkujafnvægið fyrst eftir burð
hafi áhrif á gangsetningu eggjastokkanna (Jón Eldon og Þorsteinn Ólafsson 1988). Hins vegar
var ekki samhengi milli blóðsykurs og fjölda sæðinga.
Ducker og Morant (1984) fúndu að líkumar á að kýr festu fang væri minni hjá kúm sem
mjólka mikið á 21. degi mjaltaskeiðsins en þó væri til bóta að þær hafi komist fljótt í háa nyt.
Þeir draga þá ályktun af sínum tilraunum að sérhver tengsl fóðmnar, nytar og fijósemi séu
flókin. Til dæmis geti mikil fóðmn á 1. mjaltaviku aukið upphafsnytina og dregið þannig úr
mjólkuraukningu þegar komið er að sæðingu og bætt frjósemina þannig. Ef sterk fóðmn eykur
nytina getur það haft neikvæð áhrif á fijósemina, en bæti þessi aukna fóðmn orkujafnvægið er
hún til góða fyrir frjósemina.