Milli mála - 01.06.2016, Page 222
GRÍMUR THOMSEN OG FRAMANDGERVING PINDARS
222 Milli mála 8/2016
3. Gríska skáldið Pindar: sérkenni og viðtaka
Fátt er vitað um þebverska skáldið Pindar (kr. 518–438 f.Kr.). Að
líkindum var hann af aðalsættum, aristókrat sem samdi ljóð handa
öðrum aristókrötum um allan hinn grískumælandi heim. Hann er
orðinn frægur hjá Herodótosi (3.38) en var á rómverskum tíma
talinn fremstur lýrísku skáldanna níu og kanoníseraður sem slíkur.
Quintilíanus (10.1.61) tiltekur innblásinn mikilfengleika orð-
gnóttar og efniviðar og líkir honum við straumþungt fljót. Þetta
var klassíska viðhorfið og þar skipar Pindar veglegan sess allt til
nítjándu aldar – og örugglega hjá Grími sjálfum. Hjá fræðimönn-
um Alexandríu hafði verkum Pindars verið skipt í 17 bækur eða
papýrusrollur eftir tegund með ýmsum gerðum af kvæðum. Af
þeim voru fjórar bækur sem innihéldu sigurdrápur. Þær einar hafa
varðveist heilar, 44 drápur alls, en önnur ljóð eru til í brotum, bæði
varðveitt sem tilvitnanir annarra höfunda og á papýrus.16
Sigurdrápur voru samdar til að fagna sigurvegurum á fernum
grískum íþróttaleikum. Í raun voru leikarnir trúarhátíðir;
Ólympíuleikarnir voru haldnir til heiðurs Seifi og aðrir íþrótta-
leikir til heiðurs öðrum guðum. Pindar var ekki fyrsta skáldið sem
samdi sigurdrápur af þessu tagi. Til eru brot eftir Ibýkos (frá sjöttu
öld) og Símonídes (kr. 556-466). 14 drápur eftir Bakkylídes hafa
varðveist í papýrusbrotum. Þær gegna þó óverulegu hlutverki í
bókmenntasögunni, þar sem þær voru týndar allt til ársins 1896,
þegar þær fundust í Egyptalandi, reyndar um það leyti sem Grímur
þýðir Pindar. Það voru drápur Pindars sem höfðu áhrif á skáld
seinni tíma.
Drápan er lýrískur kveðskapur, líklega flutt af kór og undir-
leikurum, ásamt dönsurum; hún nefnist því kórlýrík, til aðgrein-
ingar hinni tegundinni af lýrík, sem var flutt af einsöngvara.
Drápan var ýmist flutt í kjölfar sigurs á leikum, að talið er, eða
eftir heimkomu sigurvegarans. Vitnisburður um tónlistina, dans-
16 Nýleg Loeb-útgáfa eftir William Race (1997) á varðveittum kvæðum og brotum Pindars hefur að
geyma gagnlegan formála með tilvísunum í helstu ritverkin um Pindar. Nýlegt og aðgengilegt
yfirlitsrit um skáldið er eftir Burnett (2008).