Milli mála - 01.06.2016, Page 231
SVAVAR HRAFN SVAVARSSON
Milli mála 8/2016 231
5. Matið á verkunum
Um miðbik nítjándu aldar var Grímur upptekinn af íslenskum
miðaldabókmentum, sem hann taldi kjarnann í norrænum bók-
menntum. Í ritgerðinni „Um stöðu Íslands í Skandinavíu“ hvatti
hann Skandínava til að læra íslensku:
Ef það er satt ... að það sé áríðandi fyrir offágunartíma vorn að nálgast
náttúruna, að verða náttúrlegri, þá stendur það næst norrænni nútíð að
snúa sér að þessum bókmenntum ... Það er náttúrlegast, að móðirin gefi
sjálf börnum sínum brjóst í stað þess að láta þau í hendur þýzkum eða
frönskum fóstrum, þar sem þau hljóta annarlega næringu og sjúga einnig
í sig erlenda lesti og galla.30
Hér á hann við íslenskar miðaldabókmenntir. Sem fyrr segir átti
Grímur það til að bera norrænan skáldskap saman við forngrískan.
Í þessari ritgerð gerir hann það líka:
Loks er hinn hreini norræni andi, sem er festa og þróttur, hreinskiptni og
atorka ásamt þeirri efnisró, er skapar spennu, sem Grikkir þekktu ekki til,
– það er að segja kyrrleiksástríðu, – og hennar er einungis hér að leita í
alhreinni mynd.31
Svo mörg voru þau orð. Um hálfri öld síðar var Grímur orðinn tölu-
vert opnari fyrir „annarlegri næringu“, eins og áður hefur komið
fram, og telur reyndar ungskáld samtímans helst eiga að leita
þeirrar annarlegu næringar sem felst í kveðskap Pindars.
Sigurður Nordal er á svipuðum slóðum um miðbik tuttugustu
aldar og Grímur var um miðbik þeirrar nítjándu. Sýn hans á mikil-
vægi og stöðu íslenskra miðaldabókmennta er svipuð og hjá
Grími.32 Hins vegar er skoðun hans á þýðingum nokkuð önnur. Svo
vill til að Sigurður tjáir sig nokkuð um þýðingar Gríms, ekki síst á
Pindar, og þann ásetning Gríms að kynna grískar fornbókmenntir.
Hann segir vonir Gríms um áframhaldandi kennslu í forngrísku
hafa brugðist gersamlega. Þessi ásetningur þýðinganna varð að engu
30 Grímur Thomsen (1975: 48-49).
31 Grímur Thomsen (1975: 48).
32 Sjá rökstuðning Ástráðs Eysteinssonar (1996: 237-39).