Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Síða 132

D ó m a r u m b æ k u r
132 TMM 2009 · 4
einkennilegt hversu mikið henni er í mun að halda atburðinum frá sínum nán-
ustu, hún vill glíma ein við þessar sérkennilegu kringumstæður, og upprisu
fortíðarinnar. „Ég þekkti atferli hennar, ég vissi hvers hún ætlaðist til af öðrum.
Ég þekkti fortíð hennar“ (79), hugsar hún á einum stað og gefur þannig til
kynna þau nánu tengsl sem eitt sinn ríktu milli hennar og Arndísar. Tengsl sem
enn hafa ekki slitnað að því er virðist.
Hér er haganlega haldið utan um formið af hálfu höfundar. Ef hugað er að
krimmalögmálum er upphaf sem þetta velþekkt og vinsælt, vísi að óhæfuverki
er varpað í kjöltu lesanda áður en hann hefur tækifæri til að staðsetja sig í
söguheiminum. Mannshvarf hentar vel til að knýja áfram vél reyfarans, og
höfundur spinnur eftirköst fréttarinnar á fimlegan hátt í fyrstu köflum bók-
arinnar; hvarfið loðir við frásögnina og vitund Sunnu, og ertir sömuleiðis
skynsvið lesandans. Senn gerir sérkennileg biðstaða þó vart við sig. Í stað hinn-
ar hröðu söguþróunar sem hálft í hvoru er krafist af hefðinni taka vandamál
við markaðssetningu sakamálasagna og fagurbókmennta að ná yfirhöndinni,
ásamt námskeiðinu sem haldið er í tilefni höfundarafmælisins um réttar leiðir
til að skrifa sakamálasögu. Þetta kann að koma á óvart því auðvelt er að
ímynda sér að fyrsta lexían á slíku námskeiði væri einmitt sú að ekki sé ráðlegt
sviðsetja fyrirferðarmikið sakamálsögunámskeið á viðkvæmum stað í upphafi
fléttu sem leitast við að vekja áhuga lesanda á úrlausn flókins sakamáls. Á hinn
bóginn er þetta vitanlega stórskondin aðferð til að leiða áfram þann sjálf-
sögulega þráð sem fyrst er vakinn til lífsins með sviðsetningu sögunnar sem
innanbúðar(saka)máls á bókaforlagi.
Ljóst er að Auður fer á svig við „eðlilegar“ frásagnarreglur sakamálasögunn-
ar. Veðurtepptur eiginmaður og sonur hans reynast mun fyrirferðarmeiri í
vitund Sunnu en mögulegar skýringar á hvarfi æskuvinkonunnar. Biðstaðan
hverfist í kringum einkalíf sem er hversdagslegt og raunverulegt, og birtist í
sífelldri frestun þess að takast á við „sakamálið“ sem í upphafi er vísað til með
hvarfi Arndísar. Sú sífellda frestun sem gerir vart við sig kjarnast í því að eng-
inn í bókinni tekur sig til og fer að rannsaka hvarfið, að hluta til vegna þess að
veruleikinn reynist svo miklu flóknari og meira aðkallandi en það sem liggur
utan hans, þ.e. ævintýrið og sakamálafléttan. Í ljós kemur að „þrjóska“ Sunnu
og andóf hennar gegn því að haga sér eins og almennilegri aðalpersónu sæmir
og rannsaka hvarf æskuvinkonu sinnar (en henni reynist jafnvel ofviða að taka
upp símann og hringja eitt símtal) er eins konar gabb af hálfu söguhöfundar
– rannsóknin fer ekki fram nema að hluta til í samtímanum, verkefni Sunnu er
að kafa ofan í fortíðina og grafast fyrir um löngu liðna atburði, hún þarf að
endurtúlka og endurvekja tímabil ævi sinnar sem hún hélt að væri grafið og
gleymt. Þar fyrir utan sýnist Sunnu það vera hálfgert glapræði að blanda sér í
rannsókn á mannshvarfi, sem má vissulega til sanns vegar færa. Í tilviki Vetr­
arsólar virðist því um að ræða geirabók sem öðrum þræði er ekkert alltof
hrifin af sjálfri tegundinni sem hún tilheyrir, en slík togstreita vekur að sjálf-
sögðu upp margþættar spurningar um hvernig höfundur notar formið og í
hvaða tilgangi. Í raun virðist söguhöfundur taka á yfirfærðan hátt þátt í nám-
TMM_4_2009.indd 132 11/4/09 5:44:46 PM