Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Síða 73

F r á s a g n a r l i s t o g f j ö l m e n n i n g a r l e g u r s k i l n i n g u r
TMM 2011 · 2 73
1936) en hinn er ritgerð eftir rýnandann Walter Benjamin (1892–1940).
Umræðan mun einnig leiða af sér hugleiðingar um sjálfsvitund, þjóðerni
og alþjóðleika.
Sá sem segir söguna í skáldsögu Llosa er ónafngreindur rithöfundur
frá Perú sem mun hér eftir nefnast Rithöfundurinn. Hann er staddur
í Flórens því hann þurfti frí frá eigin landi til að fá innblástur annars
staðar frá. Hann vill drekka í sig eitthvað nýtt og safna reynslu og efni
fyrir list sína. Af tilviljun rekst hann inn í gallerí í þröngu stræti þar
sem til sýnis eru ljósmyndir af ættbálki frumbyggja í Perú sem kallast
Machiguenga. Ein ljósmyndanna fangar athygli hans fram yfir hinar:
Samkoma manna og kvenna, sitjandi í hring á amasónískan hátt […] Þau voru
fullkomlega kyrr. Öll andlitin sneru, eins og radíus hrings, í átt að miðjumark­
inu; skuggamynd manns var í hjarta þessa hrings Machiguenga­fólksins sem
dróst að honum líkt og að segli, þar sem hann stóð talandi og patandi […] Það
var ekki um að villast. Sögumaður. 2
Rithöfundurinn er þess fullviss um að sögumaðurinn á ljósmyndinni
sé sinn gamli skólafélagi og vinur, Saúl Zuratas, einnig þekktur sem
Mascarita („Grímufés“) af þeim sökum að dökk valbrá þakti stóran
hluta andlitsins. Rithöfundurinn byrjar á því að rifja upp vináttu
þeirra þegar þeir voru háskólastúdentar og hvernig áhugi Mascarita á
Machiguenga­fólkinu færðist í aukana; hann hætti laganámi og hóf nám
í þjóðháttafræði til að öðlast tækifæri til að komast djúpt inn í Amasón­
frumskóginn.
Mascarita átti sér ekki samastað í nútímasamfélagi. Hann var
aðkomumaður í Perú, trúleysingi af gyðingaættum. Hann leit hvorki á
sig sem gyðing né Perúmann en hafði aftur á móti mikinn skilning á
fjölmenningu. Einnig hafði hann óbeit á því hvernig vestrænt samfélag
og menning arðrændi alla kima heimsins. Á sama tíma tók hann öllum
opnum örmum, hann sá enga illsku, og það var þessi einbeitta heimssýn
sem varð helst til þess hann fjarlægði sig frá þjóðfélaginu. Hann fann
samsömun með því frumstæða.
Jafnvel þótt fólk starði sífellt á Mascarita, gerði ýmist athugasemdir
við eða henti gaman að afmyndun hans, svaraði hann því ávallt með
kímni og visku. Skynjun Mascarita á umhverfi sínu var ljós frá byrjun.
Til dæmis tileinkaði hann sér strax allt það slangur sem hann heyrði í
kringum sig, ekki á klisjukenndan hátt, heldur steypti hann orðunum
saman við frásagnir sínar: „Slangur og vinsælir frasar birtust í hverri
setningu sem hann mælti, sem leiddi af sér að svo virtist sem hann
grínaðist jafnvel með sín persónulegustu samtöl“ (MLV: 9). Þetta eru