Tímarit Máls og menningar - 01.02.2015, Blaðsíða 10

K r i s t í n Ó m a r s d ó t t i r
10 TMM 2015 · 1
Kristín: Tilheyrðir þú andófshópi?
Álfrún: Það er víst ekki hægt að segja: ég tilheyrði andófshópi, þeir voru
alltof lausir í reipunum til þess. Enginn gekk undir réttu nafni og eðli sam-
skiptanna byggðist á því að hlífa mönnum við að vita of mikið ef til hand-
töku kæmi, og þeir þekktust auk þess ekki vel. Ég gekk einu sinni með
manni niður eftir götu hönd í hönd, við dóluðum fyrir framan búðarglugga
og lékum par. Ég hafði aldrei fyrr séð þennan mann, þekkti ekki hans rétta
nafn. Öðru hvoru leit hann yfir öxlina á sér til að athuga hvort honum
væri veitt eftirför. Hann átti nefnilega von á því og þess vegna lékum við
kærustupar. Við vorum á leiðinni heim til manns sem lá á að vita hvort hefði
verið tekinn fastur eða ekki. Á þessum tíma var skipulagt andóf hafið bæði í
ræðu og riti og það varð hvað mest í Barcelona, hún var frjálslyndasta borgin
á Spáni. Í Madrid var andrúmsloftið mun meira þrúgandi því þar sat ríkis-
stjórnin og öll stjórnsýslan, kerfið sem hélt öllu niðri. Eða þannig kom það
mér fyrir sjónir. Einhvern tímann geymdi ég heima hjá mér bæklinga sem
voru bannaðir, þeir voru innsiglaðir og ég vissi aldrei hvað þeir innihéldu því
að ég vildi ekki vita það, það var öruggara. Þegar uppljóstrarar voru á ferð-
inni þá hrundi allt kerfið, allt netið. En ég get ekki sagt að ég hafi beinlínis
verið í hópi, tók þátt í andófi en stóð utan við aðalstrúktúrinn.
Kristín: Þú hefur þá þekkt fólk sem var handtekið og pyntað?
Álfrún: Já, einn og einn. Ég man þegar ungur læknir var tekinn, Jordi
Pujol, árið 1960, sem seinna varð forseti katalónska þingsins, ég þekkti hann
ekkert en það voru boð látin út ganga um að við ættum að setjast niður og
hugsa um hann og til hans – það þótti mikilvægt að þeir sem væru hand-
teknir vissu að það væri hugsað til þeirra. Hann var tekinn fastur og pynt-
aður. Hugmyndin var að sá sem sæti einn í fangaklefa vissi að aðrir hugsuðu
til hans. Mér þótti það fallegt, ef svo má að orði komast, og trúði að þetta
hjálpaði. Stundum hef ég reynt að nota aðferðina og hugsað til pólitískra
fanga úti í heimi. En svo kemur maður alltaf að einhverjum dyrum og hefur
ekki hugrekki til að ganga þangað inn.
Kristín: Hvar bjóstu í Barcelona, í hvaða hverfi?
Álfrún: Ég bjó í Gràcia hverfinu, í sama hverfi og Demantstorgið eftir
Mercè Rodoreda gerist. Það var þá eins og smáþorp og hélt enn þá sína
þorpshátíð sem stóð í tíu daga, á Demantstorginu og á Sólartorginu.
***
Kristín: Geturðu borið samfélag okkar saman við spænskt samfélag?
Álfrún: Þegar maður hefur búið í einræðisríki þar sem ansi margt er
bannað þá ber maður landið ósjálfrátt saman við önnur lönd og sér fljótlega
að lýðræði er fyrst og fremst hugmynd, viðmiðun, og ríkir ekki alveg í praxís
í löndunum sem kenna sig við það; það er alltaf eitthvað sem upp á vantar.