Tímarit Máls og menningar - 01.02.2015, Síða 13

Æ t l i v i ð n á u m n o k k u r n t í m a n n a ð s n e r t a v e r u l e i k a n n ?
TMM 2015 · 1 13
taugaveiklunina fyrir vörnina. Eitt sinn hringdi dyrabjallan heima hjá mér
og ég kíkti í gegnum gægjugatið og sá mann sem ég kannaðist ekki við og
þorði ekki að opna dyrnar þó að þetta hafi ef til vill bara verið maðurinn sem
las á gasmælinn. Það hafði verið kominn meiri þungi og ofbeldi í ástandið
rétt áður en háskólunum var lokað, lögreglan farin að skjóta viðvörunar-
skotum upp í loftið og fékk leyfi til að valsa um byggingar háskólans eins og
henni sýndist. Hún varð að fá leyfi til þess frá rektor, en á Spáni giltu sömu
reglur og annars staðar að lögregla mátti ekki fara inn í háskólabyggingar,
hvað þá taka fólk þar höndum. Þetta vissi maður ekki þá. Ef lögregla fær að
valsa um háskólabyggingar þá er mikið að í þjóðfélaginu og ekki síður eitt-
hvað að hjá yfirvaldi skólans.
Af því að ég er orðin leið á að hlusta á fólk segja, jafnt á Spáni sem á
Íslandi, að lífið á Spáni hafi ekki verið svo erfitt fyrir Spánverja undir lok
Franco-tímabilsins, vil ég minna á að fimm ungir menn voru teknir af lífi
í lok september 1975, skömmu áður en Franco dó. Þeir voru líflátnir fyrir
pólitískar hugmyndir sínar og andóf. Franco var að undirrita dauðadóma
yfir pólitískum andstæðingum sínum alveg fram í andlátið. Hins vegar
minnist ég ekki dauðadóma yfir morðingjum og glæpamönnum meðan ég
dvaldi á Spáni.
Kristín: Úff. Og Reykjavík hefur verið breytt?
Álfrún: Jú, hún hafði breyst, mikil ósköp, samt smá smáborgarbragur
á öllu saman, en ríkjandi einstaklingshyggja gerir menn svo upptekna af
sjálfum sér að þeir hafa ekki tíma til að fylgjast með öðrum. Hún tók við
af smábæjarmennskunni. Ég hélt þá að ég gæti endurheimt árin sem ég
var í burtu en uppgötvaði að það var engin leið að fá þau tilbaka. Ég hélt
að tilheyrði maður einum stað væri hægt að halda í hann en maður kemur
að öðrum stað en þeim sem maður yfirgaf; það er óhjákvæmilegt. Vert er
líka að taka fram að á þessum tíma hlupu menn ekki svo auðveldlega milli
landa, það var dýrt. Ég kom heim á tveggja eða þriggja ára fresti, svo að það
myndaðist töluverð fjarlægð.
Þegar heim var komið vöknuðu alls konar spurningar um allt mögulegt sem
maður var meira en lítið undrandi yfir: eins og t.d. Geirfinnsmálinu, og ég
spurði mig: Hvar er ég stödd? Hvers konar dómskerfi er þetta? Það var ótrúleg
upplifun að fylgjast með málinu og maður komst ekki hjá því – þó maður vilji
ekki hlusta á eitthvað hér, þá komast upplýsingarnar alltaf til manns, það er
líkast því sem þær leiti mann uppi. Ég öfunda oft fólk sem býr í stórborgum
því það getur látið málefnin framhjá sér fara, ef það vill, en við fáum alla
umræðuna og fréttirnar í fangið einmitt vegna þess hvað við erum fá.
Við heimkomuna vöknuðu ýmsar spurningar og síðan hafa spurningarnar
ekki hætt, það er býsna margt sem hægt er að spyrja sig að. Heimurinn endist
alltaf til að vera nýr fyrir manni – svoleiðis – hann virðist vera óþrjótandi
uppspretta og halda við forvitninni.