Tímarit Máls og menningar - 01.02.2015, Side 140

D ó m a r u m b æ k u r
140 TMM 2015 · 1
nemasambandið, Einingu á Akureyri,
meirihlutann í Neskaupstað? Hverjir
stóðu í lappirnar og sömdu um atvinnu-
leysistryggingar, verkamannabústaði,
aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á
vinnustöðum, félagsmálapakkana alla?
Var landhelgin kannski færð út í 12 sjó-
mílur eða 50 eftir skipunum frá Kreml?
Hverslags vitleysa er þetta?
Í bókinni er sagt frá bréfi sem Kjartan
Ólafsson framkvæmdastjóri Sósíalista-
flokksins hafi skrifað með einhverjum
íslenskum stúdent í Austur-Þýskalandi
svo sá mætti gifta sig. Kjartan vottaði
hver hann væri. Hvað er eiginlega
merkilegt við það bréf? Þurfa ekki allir
einhverja staðfestingu á því hverjir þeir
eru ef þeir gifta sig? Austur-þýsk stjórn-
völd höfðu engin sambönd við íslensk
stjórnvöld og hlutu því að snúa sér til
þeirra sem sendu viðkomandi náms-
mann til Austur-Þýskalands. En hvernig
komst uppljóstrari yfir þetta bréf? Ætli
því hafi ekki verið stolið af skrifborði í
Tjarnargötu 20? Þar hafi jafnvel verið á
ferðinni uppljóstrari tvö sem Styrmir
segist ekki hafa vitað hver var.
Styrmir og félagar hans voru sann-
kallaðir kaldastríðsmenn og hann talar
um þá sem slíka í bókinni. Og það var
gert ráð fyrir þeim sem slíkum á öllum
sviðum. Þannig var lagt að Matthíasi
Johannessen að njósna fyrir breska
sendiráðið þegar hann færi til Sovétríkj-
anna. (bls. 114) Hann neitaði því.
Njósnasveitir Bandaríkjanna voru yfir
og allt um kring. Alþjóðlegu stúdenta-
samtökin voru fjármögnuð fyrir CIA
peninga (bls. 118). World Assembly of
Youth,WAY, voru fjármögnuð af banda-
rísku leyniþjónustunni. Þess vegna voru
þessi samtök vestrænnar æsku lögð
niður. Hver fjármagnaði annars sex
vikna boðsferð Styrmis Gunnarssonar
til Bandaríkjanna?
Hver var uppljóstrarinn? Það skiptir
engu máli lengur en Styrmir segir frá
því að viðkomandi hafi samþykkt að
skýrslurnar yrðu birtar.
Margt í bókinni lýsir ótrúlegum
barnaskap, eins og það að einn vina
Styrmis hafi orðið Sjálfstæðisflokks-
maður ævilangt af því að Gunnar Thor-
oddsen borgarstjóri útvegaði mömmu
hans íbúð. Svo lítilla sanda er þessi
vinur ekki. En þetta lýsir líka viðhorfum
valdsins. Til að halda völdum var gott
ráð að gera fólki greiða – á kostnað
skattgreiðenda.
Styrmir notar oft orðið vinur. Of oft
finnst mér og orðið einkavinur er líka of
oft notað. Hvers lags vinátta er það líka,
svo eitt dæmi sé nefnt, að láta mynda
vini sína með rússneskum diplómat
utan við veitingastað, að birta svo
myndina í Morgunblaðinu og gefa þar
með í skyn að þessir tveir „vinir“ Styrm-
is geti verið landráðamenn þó hann viti
að þeir hafi alls ekki getað verið það? Er
þetta vinátta kalda stríðsins? Þekki það
ekki, en svona „vinátta“ er ógeðfelld.
Þetta er ekki vinátta.
Þetta er einn sérkennilegasti kafli
bókarinnar, það er hvernig höfundur
vefur saman frásagnir af jafnöldrum
sínum í Skeggjabekknum inn í skýrsl-
urnar af innanflokksátökum í Alþýðu-
bandalaginu. Það var vissulega alvarlegt
mál og ekkert grín að gefa það í skyn að
menn sætu á svikráðum við Ísland með
makki við starfsmenn sovéska sendi-
ráðsins. Myndin af tveimur „vinum“
Styrmis fyrir utan veitingastaðinn
Naustið með rússneskum sendiráðs-
starfsmanni átti að sanna það að mál-
staður vinstri manna í landhelgismálinu
sem var þá efst á baugi væri runninn
undan rifjum Rússa. Í frásögn Ragnars
Arnalds af þessum atburði í áttræðis-
afmæli Kjartans Ólafssonar kom fram
að Jón Baldvin Hannibalsson hafi af