Blik - 01.05.1965, Blaðsíða 12

10
B L I K
valdið og þrældómsokið með því að
tjá fólkinu, að þetta væru óhjá-
kvæmilegar afleiðingar af stórsynd-
um þess og brotum gegn guðsvilja
og boðum.
Árið 1593 fékk séra Ormur
Ofeigsson Kirkjubæ í Vestmanna-
eyjum. Hann hafði áður verið prest-
ur á Þingvöllum og víðar og var
kunnur af margháttuðu gerræði í
framkomu sinni og óbilgirni ann-
ars vegar, framtakssemi, dugnaði og
þátttöku í kjörum almennings hins
vegar.
Þegar séra Ormur fékk Kirkjubæ,
var prestssetrið svo að segja moldar-
rústir. Hann byggði upp staðarhús-
in fyrstu 3 árin, sem hann sat í
Kirkjubæ.
Hin bágu kjör almennings í Eyj-
um og reyndar allra í Eyjabyggð
undir veldi einokunarherranna fór
ekki framhjá prestinum á Kirkjubæ,
séra Ormi Ofeigssyni. Fyrirlitningin
á kaupmannavaldinu danska, mót-
þróinn gegn valdi þeirra, reglum og
gjörðum, þjónum þeirra eða starfs-
liði, magnaðist ár frá ári í sálarlífi
prestsins. Hann æsti upp almenning
gegn kaupmannavaldinu og verður
að teljast fyrsti Islendingurinn, sem
reis upp gegn því og starfsháttum
þess.
Séra Ormur hikaði ekki við að
flytja fisk sinn á sumrin til megin-
landsins og selja hann þar kaup-
mönnum, þrátt fyrir boð konungs
og verzlunarsamninga, þar sem af-
ráðið var, að enginn, sem aflaði
fisks í Eyjum, hefði leyfi til að flytja
hann burtu þaðan og selja hann
annars staðar. Ekki einu sinni bænd-
ur og búaliðar úr sveitum Suður-
landsins, sem lágu við í Eyjum á
vertíðum til að afla sér og sínum
lífsbjargar, höfðu rétt til að flytja
heim til sín fiskmetið. Seinna leiddi
þó barátta þeirra til leiðréttingar á
því.
Prestur þverskallaðist jafnan við
að greiða kaupmönnum verzlunar-
skuldir sínar. Á ýmsum öðrum svið-
um í mótþróa sínum og hatri á ein-
okunarvaldinu fóru aðgjörðir prests
út í öfgar og voru stundum á tak-
mörkum vits og vitfirringar. Prestur
fullyrti, að kaupmennirnir seldu
skemmdar vörur. Þegar leiða skyldi
neytendur til vitnis um þann sann-
leika, þorði enginn að vitna með
presti, „heldur var allt uppspunnið
frá séra Orms ókristilega hjarta".
Hvað hefði beðið þeirra, sem vog-
uðu að bera þeim sannleika vitni á
þeim tímum?
Árið 1007 sendi fulltrúi einok-
unarvaldsins kæru á séra Orm
Ofeigsson. Kæran var í 16 atriðum
og kom fyrir alþingi um sumarið.
Þar var séra Ormur kærður fyrir
skuldseiglu, brot á verzlunarsamn-
ingunum með því að selja fisk sinn
öðrum en Eyjakaupmönnum og það,
að æsa alþýðu manna gegn þeim.
Eitt kæruatriðið var það, að prest-
ur liði syni sínum að drýgja hór
heima á prestssetrinu. Þennan son
sinn tæki prestur síðan til altaris,
veitti honum sakramentið, án þess
að han skriftaði fyrst. Eitt sinn hefði