Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1933, Page 104

102
Reykjarfj. Fæði manna hér suinstaðar er labreytt mjög og lílil-
fjörlegt. Pað, sem sérstaklega vantar, a. m. k. að vetrinum, er ný-
meti, jarðepli, mjólk og feitmeti eða viðiiit. Fatnaður eins og gengur
og gerist.
Miðf'j. Fæði fólks mun vera viðunandi og enginn skortur. Allsstaðar
nægileg mjólk, að því er ég' bezt veit. 1 kauptúnunum bafa nú llestir
kýr sjálíir.
Blönduós. Fatnaður almennings hér mun vera með svipuðu móti og
annarsstaðar í sveitum, sizl verri. Um matargerð er sama að segja.
Öll heimili munu hafa mjólk, því að jafnvel í kauptúnunum liafa
flestir eða allir beimilisfeður hálfa eða heila kú. Hér eru fjársveitir
góðar, slátrun mikil og mikið slátur lagt lil búa, svo að víðast hvar
mun ná saman. Helzt er auðvitað tillinnanlegur skortur á nýmeti flesta
tíma árs, en menn eru því vanir og íinna ekki svo mjög lil þess.
Búnaðarsamband sýslúnnar lók upp þá lofsverðu nýjung að gefa þeim,
sem vildu, fræ, svo þeir gætu sáð lyrir matarkáli, og þreifst það víða
ágæta vel, jafnvel úti á Skagaströnd utanverðri, enda sumarið með
afbrigðum gott. Hefir þetta aukið áhuga manna á ræktun kálteg-
unda og grænmetis, en kartöflugarðar voru áður á flestum bæjum í
innsveitum og á ýmsum stöðum út um Skaga, þóll gróðurskilvrði séu
þar að vonum miklu lakari en um miðbik héraðsins og fram lil
dalanna.
Sauðárkróks. Fólki er ekki sýnt um hagfræðilegt val á öflun mat-
væla og annara nauðsynja. Pekkingu brestur á imikaupmn á heil-
næmum og tiltölulega ódýrum matvælum, miðað við notagildi. Þannig
er varið of mikilli upphæð til kaupa á hvítu hveiti, sem er efnasnauð
fæða, á sykri og kaffi og öðrum slíkum nautnavörum. Matarræði al-
þýðu, bæði í kauptúninu og utan þess, er fremur lélegt og lakara en
þörf er á. Mikinn hluta vetrar er lítið um nýmeti annað en mjólkina.
Fiskveiðar bætta að mestu þegar líður á veturinn. Hér í kauptúninu
er það svo, að tvær af fjórum máltíðum dagsins, eða morgun- og
síðdegismáltíðin, er mestmegnis hveitibrauð, annaðhvort sætt eða með
smjörlíki og sætu kaffi, jafnvel þar, sem nokkur mjólkurframleiðsla
er. Aðalinnihald hinna tveggja máltíðanna er gamall matur að vetr-
inum, saltur fiskur eða kjöt eða súrt slátur. Mjólkin eina nýmetið,
en hún er þá oftast soðin, t. d. vellingur úr póleruðum hrísgrjónum,
sem að vitanlega eru vítamínsnauð. Getur ekki hjá því farið, að flestar
tegundir vítamíns skorti tilíinnanlega í þenna mat, jafnvel þó að
nokkuð sé af kálmeti, ekki sizt þar sem matreiðslu og þekkingu á
henni er mjög ábótavant. Ég tel að blóðleysi í börnum og margir
meltingarkvillar stafi af þessu lélega og vítamínsnauða fæði. Hér á
landi gerir löggjarvaldið ýmislegt til að ala upp kvilla og sjúkdóma
í mönnum, en fremur lítið til að fyrirbyggja þá. En stórfé er svo
varið til að lækna þessa kvilla, þegar það er orðið um seinan. Þannig
eru lagðir háir skattar á innflutning nýrra aldina, og má það heita
harðleikið í okkar aldinsnauða landi. Á innflutning lyfja er aftur á
móti enginn skattur eða tollur lagður. Margir eru þó þeir sjúkdómar,
sem ekki er unnt að lækna með lyfjum, en bæta má með vítamín-
auðugum fæðutegundum, svo sem nýjum aldinum. Ber nauðsyn til