Fræðaþing landbúnaðarins - 04.02.2005, Side 93

Seinna árið voru tveir hópar, hver með 6 ókunnug merartrippi, stofhaðir. Um var að ræða
3 pör hálfsystra (samfeðra) í hveijum hópi. Fylgst var með þeim í 1 mánuð. Trippin
reyndust ekki hafa náð að mynda náin tengsl við neina (ein undantekning) og því er það
greinilegt að þau byija ekki á þvi að þefa upp sín skyldmenni. Aftur á móti kom í ljós að
þau heldu sig nálægt einstaklingi sem voru af sama lit og móðir þeirra (marktæk tengsl).
Kannski er þetta vísbending um að fyrsta skrefíð í tengslamyndun sé að miða við
móðurímynd og að halda sér nálægt hrossi sem það fer svo seinna að kljást og leika sér
við.
Niðurstöðumar eru viss vísbending um að hross geti verið ættrækin. Greinilegur
einstaklingsmunur er þó á hrossum í þessu sem öðru og það er ljóst að það er nauðsynlegt
að fylgjast lengi og vel með hrossahópum til að geta svarað spumingunni betur.
Hvaða áhrif hefur samsetning hópa?
Augljóslega hefur það hagnýtt gildi að geta svarað þessari spumingu upp á velferð
hrossanna. Hópar kunnugra hrossa (stöðug samsetning) einkennast af nokkuð stöðugri
virðingaröð og hrossin hafa myndað tengsl. Við myndum því búast við að mun meiri
samskipti, bæði neikvæð og jákvæð, væri í hópum þar sem sífellt er verið að stokka upp í
með því að bæta hrossum við hóp eða fjarlægja. Samanburður á stöðugum og óstöðugum
hópum (hópar í töflu 1 og erlendar rannsóknir) staðfestir þessa spá (Hrefha
Siguijónsdóttir og Anna G. Þórhallsdóttir 2005). Arásargimi er meiri í óstöðugum hópum
og jákvæð samskipti em einnig meiri í óstöðugum hópum, sérstaklega meðal yngri
hrossa. Einnig kemur í ljós að hross sem em ný í hópnum lenda gjaman neðarlega í
virðingarröðinni.
Þó svo að hross forðist átök þá getur það skipt miklu máli í hvaða stöðu þeir em þegar um
keppni um nauðþurftir er að ræða (hey, góðir fæðublettir, skjól). Gallar við að vera
neðarlega í röðinni geta því verið þó nokkrir (sjá veggspjaldið “Virðingarröð meðal
hrossa”, og Hrefna Berglind Ingólfsdóttir 2004) og eigendur hrossa þurfa að huga að því
að setja ekki hross saman þar sem líklegt er að virðingaröðin verði mjög brött (t.d. nokkur
ung hross með gömlum), sérstaklega að vetrarlagi eða þegar beit er orðin takmörkuð.
Hefur stóðhesturinn bœlandi áhrif?
Samanburður á tíðni og eðli samskipta í hópum án stóðhests og meðal villtra stóða sýnir
að það virðist vera töluverður munur á hegðun hrossanna. Þau kljást mun meira þegar
enginn stóðhesmr er til staðar og þau kljást líka mest við hross í sama aldurs- og kyn hópi
en meira innan fjölskyldu í náttúmlegum stóðum. Unghrossin leika sér líka meira -
aðeins folöldum er leyft að leika sér við folöld annarra hópa í villtum stóðum. Sem dæmi
má nefha rannsókn Kimura (1998) á villtu stóði með stóðhesti þar sem stöðug vinatengsl
mynduðust ekki og hryssumar kljáðust lítið við hvor aðra.
Það er því margt sem bendir til að stóðhesturinn hindri hryssumar og unghrossin í sinum
hópi til að hafa meiri samskipti bæði beint (skipti sér af) og óbeint (með því að safha
þeim reglulega saman). Hugmynd Feist og McCullough ffá 1976 er því studd (Hrefna
Siguijónsdóttir og fl. 2003, Hrefha Siguijónsdóttir og Anna G. Þórhallsdóttir 2005).
Athugun á einum stóðhesti s.l. sumar á Þóreyjamúpi í 76 klst., sem var með 28 hryssur
(20 með folöld) ffá 13 bæjum, sfyður þessa ályktun að sumu leyti (Grönquist 2005). í
91