Fræðaþing landbúnaðarins - 04.02.2005, Síða 226

ári komu frá þessum svæðum (Ferðamálaráð íslands 2005). Vægi þessara markaða er
nokkuð mismunandi eftir því hvort um er að ræða landsbyggð eða höfuðborgarsvæði.
Þannig er Mið-Evrópu markaðurinn langmikilvægastur fyrir landsbyggðina en ferðamenn
af þessu svæði ferðast mikið um landið og dvelja hér lengur en ferðamenn af öðrum
mörkuðum. Þessi markaður hefur hins vegar ekki vaxið jafn hratt og hinir markaðimir
þrir (Hagstofa íslands 1993-2002) og þær gagnrýnisraddir hafa heyrst að ekki hafi verið
lögð næg áhersla á þennan markað og það komi niður á ferðaþjónustu á landsbyggðinni
(Anton Antonsson og Pétur Óskarsson. 2003).
Ahrifaþættir
Það eru fjölmargir þættir sem hafa áhrif á það hvemig ferðaþjónustan þróast og margir
þessara þátta em í raun utan lögsögu ferðaþjónustunnar ef svo má að orði komast. Áhrif
stjómvalda í hverju landi fyrir sig em töluverð en sviptingar í pólitík og breyttar áherslur
geta haft mikil áhrif á ferðaþjónustu (sbr. hertar reglur eða rýmkaðar þegar kemur að
vegabréfum). Gengismál og opinber stuðningur (til dæmis ákvarðanir í opinberri
markaðssetningu) getur líka sveiflast óvænt til án þess að ferðaþjónustan fái nokkuð við
ráðið. Nú í upphafi árs 2005 er gengi íslensku krónunnar til dæmis mjög hátt gagnvart
ameríska dollaranum og þeir ferðaþjónustuaðilar sem eiga mikið undir ameríska
markaðnum em áhyggjufullir um afleiðingar þessa (Bergljót Baldursdóttir 2005). Þess
ber að geta að tæp 48000 ferðamanna komu frá Bandaríkjunum árið 2004 þannig að sá
markaður hefur orðið stóra hlutdeild í íslenskri ferðaþjónustu. Þá var opinber fjárveiting
til markaðsverkefna í ferðaþjónustu árið 2005 skorin niður um meira en helming frá fyrra
ári þannig að Islandskynning verður væntanlega ekki með jafh öflugum hætti og
undanfarin ár (Ferðamálaráð Islands 2004).
Hin öra tækniþróun hefur að sjálfsögðu haft mikil áhrif á ferðaþjónustu og möguleikar
ferðaþjónustuaðila að koma þjónustu sinni á framfæri hafa gjörbreyst með tilkomu
intemetsins. A sama hátt hafa möguleikar neytandans til þess að skipuleggja sjálfur sitt
ferðalag stóraukist. Aðrir áhrifaþættir em alþjóðavæðing og sífellt harðnandi
viðskiptaumhverfi og síðast en ekki síst skipta öryggismálin miklu máli (Page ofl. 2002).
Neyslumynstur hefur líka breyst almennt og neytendur em mun einstaklingsmiðaðri í
kröfum sínum. Ein áhrifamesta breytingin er lýtur að eftirspum í ferðaþjónustu er sú
staðreynd að eftirlaunaþegum fjölgar mjög ört í Evrópu, N-Ameríku og Japan. Það má til
dæmis nefha að í Evrópu árið 1999 vom 16.2% íbúa eldri en 65 ára en þvi er spáð að árið
2040 verði hlutfall þessa hóps komið upp í rúm 26% (Leidner 2004:18). Talað er um að
þessi hópur eða hin svo nefhda þriðja kynslóð verði mjög ráðandi á markaðnum í
ffamtíðinni og mikil eftirspum eftir ferðalögum innan þess hóps. í flestum tilfellum er um
að ræða efnað fólk með mikla ferðareynslu og því munu kröfur aukast og sífellt meiri
áhersla verður lögð á gæði, persónulega þjónustu og einstaka upplifun.
Upplifunarþátturinn er raunar afar áríðandi þáttur í nútímaferðmennsku en ferðalög ráðast
ekki lengur af löngunni til þess að taka frí frá hinu hversdagslega heldur er ffemur að
ræða frí til þess að uppgötva nýja hluti sem geta bætt nýjum víddum við einstaklinginn.
Reyna á sjálfum sér nýja hluti og verða fyrir áhrifum. Þroskast. Þannig er ekki spurt
“hvað getum við gert?” heldur “hvemig viljum við vera í fríinu?” (Morgan ofl. 2002: 20,
Pine II og Gilmore. 1999:163).
224