Fræðaþing landbúnaðarins - 04.02.2005, Side 243

Fræðaþing landbúnaðarins 2005
Nýsköpunarstarf í ferðaþjónustu
Ami Jósteinsson
Bændasamtök Islands
Islenskum bændum standa margar dyr opnar þegar þeir óska að renna fjölþættari
stoðum undir eigin atvinnurekstur. Einn af þessum möguleikum bændanna tengist
ferðaþjónusturekstri í einhverri mynd. Þessi misserin er mikill gangur í íslenskri
ferðaþjónustu sem m.a. birtist í því að erlendum ferðamönnum fjölgaði um 42.000
milli áranna 2003 og 2004 en samtals munu hafa komið hingað um 362.000 erlendir
ferðamenn á liðnu ári. Samhliða vaxandi ferðamannastraum vaxa gjaldeyristekjur
okkar af ferðamönnunum og má gera ráð fyrir að gjaldeyristekjur af ferðamönnunum
hafi verið um 40 milljarðar á liðnu ári. Þeir sem spá fyrir um ffamtíð ferðaþjónustu
hérlendis eru sammála um að ferðamannastraumurinn muni halda áfram að aukast um
ókomna framtíð og má sem dæmi nefna að Magnús Oddsson ferðamálastjóri spáði á
ráðstefnu FLE á Nordica hóteli á liðnu ári að hingað muni koma liðlega sjöhundruð
þúsund ferðamenn á árinu 2020. Yfirlýst markmið Icelandair er þó enn metnaðarfyllri
því þar hyggjast menn tvöfalda ferðamannafjöldann á íslandi á næstu 7 árum.
Markmið þeirra sem vinna að nýsköpun í ferðaþjónustu eru þó ekki einungis að afla
fleiri ferðamanna heldur líka aukinni arðsemi í greininni þ.e. með því fá ferðamennina
til að dvelja lengur, að lengja ferðamannavertíðina og stuðla að aukinni neyslu
ferðamannanna. Hér má aftur vitna til áðumefndrar framtíðarsýnar ferðamálastjóra en
í þeim tölum var gengið út ffá að umsvif í Leifsstöð verði 10% meiri 15 janúar 2020
heldur en þann 15 júlí 2004.
Þegar íjallað er um nýsköpun í ferðaþjónustu er gott að rifja upp að ferðaþjónustu-
hugtakið er í eðli sínu nokkurskonar pokahugtak sem inniheldur fjölbreytta flóru
viðskiptahugmynda. Þegar seilst er ofan í þennan poka sjást margvísleg tækifæri í
gistingu, veitingasölu, afþreyingu af ýmsu tagi, handverki, heimavinnslu og sölu
afurða, samgöngum o.fl. sviðum.
Algengasta birtingarmynd ferðaþjónustu þ.e. það sem kemur líklega oftast í hugann
þegar rætt er um ferðaþjónustu er gisting. Bændur sem farið hafa út í að bjóða
gistingu gera slíkt oftast undir merkjum söluaðila eins og Ferðaþjónustu bænda (137
staðir) eða undir hatti Farfuglaheimilanna á íslandi (26 staðir) en einnig er nokkuð um
að aðilar séu alfarið á eigin vegum. Enn virðist vera rými á markaðnum fyrir fleiri
gistirými yfír hásumarið en samkeppnin er hinsvegar hörð á lágönn og afkoma
fyrirtækja oft erfíð enda gjaman mikil fjárfesting bundin í gistiaðstöðu. Helsta
nýsköpun í gistingu á landsvísu virðist tengjast aukinni eftirspum og framboði á
herbergjum með baði.
Tækifæri ferðaþjónustunnar felast þó ekki síst í framboði ýmisskonar afþreyingar fyrir
ferðafólk. Þegar þessi markaður er rýndur má sjá að framboð hefur mjög verið að
aukast á liðnum ámm samhliða auknum ferðamannastraum. í dag em þannig sem
dæmi 54 golfvellir í landinu, og 19 aðilar sem bjóða hvalaskoðunarferðir samkvæmt
handbók Ferðamálaráðs. Einnig má nefna að það em 210 söfn, setur og sýningar á
landsvísu samkvæmt heimasíðu safnasjóðs. Þrátt fyrir að margt hafí verið gert á sviði
afþreyingar virðist samkvæmt ferðaþjónustuaðilum og könnunum að enn séu mikil
tækifæri til atvinnusköpunar við afþreyingu. Það skal þó áréttað að það gildir hér eins
241