Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2006, Qupperneq 104

Múlaþing
manni, en lær-
dómsríkt hefði
verið að geta
borið uppskrift-
irnar saman. Ekki
er hægt að álykta
annað af orðum
Snorra Jónssonar
en að um tvær
sjálfstæðar upp-
skriftir á Jökul-
dælu hafí verið
að ræða. Snorri
fékk endursögn Sigurðar Benediktssonar
hjá Jónatan áður en hann fór vestur um haf,
en hafi hún verið skrifuð beint eftir gamla
manninum, hefur það hlotið að vera gert
nokkrum árum áður, því að Sigurður
Benediktsson dó 1870. Mögulegt er að þeir
mágar, Snorri og Jónatan, hafi haft spumir
af ritgerð séra Sigurðar Gunnarssonar, sem
birtist árið áður og hún hafi hvatt Snorra til
að senda Gísla Brynjólfssyni brotið. Móti
áhrifum frá ritgerð séra Sigurðar mælir, að
ekki er vitnað til hennar um neitt atriði og
ekki eru heldur sjáanleg nein áhrif frá
henni. JJafi þeir Snorri og Jónatan vitað um
ritsmíð séra Sigurðar, virðast þeir hafa talið
textann frá Sigurði Benediktssyni svo
merkilegan að ekki væri nein ástæða til að
blanda honum saman við texta frá
prestinum. Einnig má spyrja hvers vegna
Jökiddœla var skrifuð tvisvar upp eftir
Sigurði gamla í JJeiðarseli? Er þessi
uppskrift sem Snorri sendi Gísla Brynjólfs-
syni sú sama og Sigmundur Long skrifaði?
Ekki verða fmnanleg nein rök fyrir því, þótt
áhugi Sigmundar hefði getað orðið til þess,
að aðrir fóru einnig að skrifa Jökuldœlu upp
eftir Sigurði. Ekki var reynt að koma
þessari gerð á framfæri, sbr. það sem segir
hér í 9. tilvísun. Einnig sést glögglega hér á
eftir, að mörg efnisatriði eru ekki fmnanleg
í öðrum gerðum Jökuldælu.
Gísli Brynjólfsson, sem Jökuldœlu átti
var uppi á árunum 1827 til 1888, var lengi
styrkþegi Amasafns og síðar dósent við
Hafnarháskóla. Þótt engar heimildir séu
mér nú kunnar um hvemig handrit þetta
barst til Gísla Brynjólfssonar, þá er líklegt
að giska á að þeir Snorri hafí kynnst í
Kaupmannahöfn. Eiríkur Hreinn Finn-
bogason sagði bréfasafn Gísla Brynjólfs-
sonar vera í Nks. 3363, 4to I—IV og meira
frá honum er í sama safni.11 Þau handrit hef
ég ekki athugað, en þar gætu verið bréf
milli Snorra Jónssonar dýralæknis og Gísla
Brynjólfssonar, sem veitt gætu vitneskju
um feril uppskriftarinnar á Jökuldælu.
Fyrirspurnir til handritadeildar Konunglega
bókasafnsins í Kaupmannahöfn um bréf frá
Snorra Jónssyni til Gísla Brynjólfssonar
yngra hafa engan árangur borið.
Nú er rétt að minnast á Gísla
Brynjólfsson eldra, föður þessa Gísla
Brynjólfssonar. Hann var fæddur 1794 og
lauk embættis- og doktorsprófi við Kaup-
mannahafnarháskóla. Gísli var meðal
stofnenda Bókmenntafélagsins og forn-
fræðafélagsins. Hann var prestur á Hólmum
í Reyðarfírði frá 1822, dvaldist þar frá
1824, en drukknaði 26. júní 1827. í
handritinu JS. 96, fol. eru varðveitt nokkur
bréf frá Gísla til Birgis Thorlaciusar
prófessors í Kaupamannahöfn um forna
texta. Þau eru dagsett 3. ágúst 1824, 29. okt.
1825 og 12. jan. 1826. Þar nefndi Gísli
nokkrar sögur sem settar voru saman um
1800 eða skömmu fyrr og hann taldi að
væru ekki til í Kaupmannahöfn. Honum er
ljóst, að þær væru ekki fomar, en sagði í
fyrsta bréfínu: „dog isig selv ere de ret
mærkelige.“ Sögumar sem Gísli nefndi em:
Hrana saga hrings, Atla saga Otryggs-
sonar, Starkaðs saga, Þorsteins saga
Geirnefjufóstra, önnur gerð af Þorsteins
sögu Síðuhallssonar, Sigurðar saga
gangandi og loks er nefndur Þóris þáttur
Gísli Brvnjólfsson.
102