Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Qupperneq 26

Múlaþing
Ábendingar stefnda er snerti stefnendur korni einungis fram í greindu bréfi, sem ekki hafi verið afhent öðrum
en menntamálaráðuneyti og þjóðminjaverði, sem trúnaðarmál, sem síðar hafi verið gert opinbert gegn vilja
stefnda. I ummælunum felist alls ekki ásakanir eða staðhæfingar um ámælisverða háttsemi stefnenda í tengslum
við fund silfúrsjóðsins, heldur eingöngu ábendingar unt fræðilega möguleika á því að svo hafi getað verið.
Telur stefndi ótvírætt að fræðimönnum sé tryggður sá réttur í 73. gr. stjómarskrár Lýðveldisins íslands nr.
33/1944 og Mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. 10. gr. laga nr. 62/1994 að varpa fram hugsanlegum mögu-
leikum er snerti álitaefni á þeirra fræðisviði á réttum vettvangi.
Ummæli stefhda í bréfinu greini frá einstökum staðreyndum er hann hafði komist að við athuganir sínar,
túlkanir hans á þeim staðreyndum og skoðanir á því sem fram hafi verið kornið. Snúist athugasemdir stefnda
í téðu bréfi aðeins að hluta til um atriði er snerti finnendur sjóðsins enda sé stefnandi að gera almenna grein
fyrir þeim vafa, sem upp hafi verið kominn um eðli sjóðsins. Sá möguleiki að finnandi fomminja hafí hag-
rætt eða átt að öðru leyti við fornleifafund sé aðeins einn möguleiki af mörgum sem fomleifafræðingar líti
til þegar slíkur vafi sé fyrir hendi.
Um tilefni og innihald einstakra ummæla:
A. Hér sé um að ræða skoðun stefnda sem einkum hafi verið sprottin af ummælum Eddu Bjömsdóttur í símtali
við stefnda hinn 15. febrúar 1994, þar sem hún hafí kveðið silfurfúnd á íslandi að mati Kristjáns Eldjáms
ekki vera sérlega merkilegan. Hafí stefnda þótt þessi fullyrðing með ólíkindum.
B. Hér sé stefndi aðeins að lýsa þeirri staðreynd að hann hafí aldrei nefnt í fyrrgreindu símtali aðild stefnanda
að folsun silfursjóðsins en óvéfengjanlegt sé að stefnendur nefni þann möguleika í bréfi sínu.
C. Hér sé stefndi að lýsa viðbrögðum Eddu Bjömsdóttur í sama símtali við athugasemd stefnda um möguleika
á aldursgreiningu umræddra beina og feli ummælin ekki annað og meira í sér en upplifún stefnda á við-
brögðum Eddu.
D. Hér setji stefndi fram álit sitt á ummælum stefnenda í bréfinu frá 15. febrúar 1994.
E. í þessum ummælum lýsir stefndi þeirri skoðun sinni að stefnendur reyni í viðtalinu að gera sem minnst úr
smíðakunnáttu Hlyns á sviði málmsmíða. I ummælunum felist mat stefnda á framkomu stefnenda í umræddu
sjónvarpsviðtali.
F. Hér sé um að ræða frásögn stefnda á ummælum Eddu Bjömsdóttur í margnefndu símtali, sem stefnda hafi
þótt á skjön við ummæli í blöðum í framhaldi af fundi silfursjóðsins og um það hve lengi hafi verið beðið
með að tilkynna silfurfundinn. í lok umstefndra ummæla sé greint frá þeirri einstæðu tilviljun að Kristján
Eldjám hafi verið á þeim tíma staddur á Egilsstöðum.
G. Stefndi geri hér grein fyrir því sem ráða megi af ummælum stefnenda sjálfra í ijölmiðlum á dskj. nr. 30
- 32 um smíðakunnáttu Hlyns.
H. Þessi ummæli byggist á samtali stefnda við samkennara Halldórs, Auðunn H. Einarsson, og athuganir
stefnda um nám Halldórs á sviði málmsmíði. Stefndi varpar fram í lok ummælanna hvort umrædd smíðatæki
geti verið í notkun á Miðhúsum.
Öll ofangreind ummæli stefnda séu sett ffam í góðri trú í fræðilegri umijöllun sem verði að túlka í ljósi þess
vafa um eðli silfúrsjóðsins sem var til rannsóknar. Engar staðhæfingar felist í ummælunum um sviksamlega
háttsemi stefnanda í tilefni af fundi silfursjóðsins heldur, eðli málsins samkvæmt, sé um að ræða fræðilegar
vangaveltur um óútkljáð mál.
Með hliðsjón af framangreindu tileíni, tilgangi, framsetningu og dreifmgu ummælanna sé á því byggt að
umstefnd ummæli falli utan vébanda ákvæða hegningarlaga um ærumeiðingar og beri því að sýkna stefnda
af öllum kröfum stefnenda í máli þessu.
Verði litið svo á að einhver umstefndra ummæla feli í sér ærumeiðingar gagnvart stefnendum er á það bent
að ummælin hafi einungis verið viðhöfð í bréfi til Campells, sem að auki hafi aðeins verið afhent dóms-
málaráðuneyti (sic) og þjóðminjaverði sem trúnaðarmál. Sú fjölmiðlaumræða, sem stefnendur telja að hafi
falið í sér aðdróttanir í þeirra garð, hafi farið fram áður en leynd hafi verið aflétt af bréfi stefnda og höfðu
ummæli hans því engin áhrif á þá ijölmiðlaumfjöllun. Geta því ummæli stefnda í greindu bréfi ekki ein og
sér hafa valdið þeim miska. Beri því að hafna kröfu þeirra um miskabætur eða í öllu falli hafa mið af því að
stefndi beri ekki ábyrgð á opinberun og dreifingu ummælanna umfram það sem áður greinir og ber fráleitt
24