Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Side 31

Happadagur íslenskrar fornleifafræði?
Fvlgiskial 2
1995—96. — 1065 ár frá stofnun Alþingis.
120. löggjafarþing. — 250 . mál.
503. Svar
menntamálaráðherra við fyrirspum Kristjönu Bergsdóttur um silfursjóðinn frá Miðhúsum.
1. Hverjar voru niðurstöður rannsókna á aldri silfursjóðsins flrá Miðhúsum?
1 júní 1994 barst menntamálaráðuneytinu erindi frá þáverandi formanni þjóðminjaráðs (dags. 22. júní
1994) þar sem greint var frá athugun sem breskur vísindamaður, James Graham-Campbell prófessor, hafði að
tilhlutan Þjóðminjasafns Islands gert á silfursjóði þeim er fannst við Miðhús í Egilsstaðahreppi i ágúst 1980.
1 skýrslu um þessa athugun hafði verið komist að þeirri niðurstöðu að vafi léki á því um hluta silfursjóðsins
að hann væri frá víkingaöld. I bréfi formanns þjóðminjaráðs var þess farið á leit að ráðuneytið hlutaðist til
um könnun á málavöxtum og frekari athugun á eiginleikum silfursins svo að gengið yrði úr skugga um rök
fyrir niðurstöðum J. Graham-Campbells.
Með bréfi dags. 27. júní 1994 tilkynnti ráðuneytið þjóðminjaráði að það teldi rétt, í ljósi fyrrgreindrar
skýrslu, að frekari vísindalegar athuganir færu fram á silfursjóðnum á vegum þjóðminjaráðs og Þjóðminjasafns
íslands. Þessi afstaða var ítrekuð í bréfi ráðuneytisins 12. september 1994 til nýskipaðs þjóðminjaráðs og
áréttað að tilgangurinn væri að fá með frekari vísindalegum athugunum eins örugga vitneskju og unnt væri
um aldur silfursjóðsins.
Þjóðminjaráð ákvað að leita til danska þjóðminjasafnsins urn umrædda rannsókn. Skýrsla safnsins um
rannsóknina er dagsett 27. júnf 1995.
I bréfi þjóðminjaráðs til menntamálaráðuneytisins, dags. 30. júní 1995, er skýrt frá því að skýrslan hafi
verið lögð fram á fundi ráðsins þann dag og þar hafi verið gerð eftirfarandi bókun:
„Miklar deilur spruttu um aldur silfursjóðsins frá Miðhúsum á síðasta ári. í kjölfar þess fól menntamál-
ráðuneytið þjóðminjaráði með bréfi, dags. 12. september 1994, að hlutast til um að gerð yrði frekari vísindaleg
rannsókn á aldri sjóðsins. Ráðið samþykkti að fá til verksins opinbera stofnun á Norðurlöndum og fól Lilju
Amadóttur safnstjóra og Helga Þorlákssyni dósent, sem sæti á í þjóðminjaráði, að hafa umsjón með rann-
sókninni fyrir hönd ráðsins. Akveðið var að leita til danska þjóðminjasafnsins.
Rannsókn hefur staðið yfir síðan í janúar ogniðurstöður liggja nú fyrir í skýrslu danska þjóðminjasafnsins
og greinargerð Helga og Lilju.
Niðurstöður rannsóknarinnar em þessar:
1. Rannsóknin leiddi í ljós að efnasamsetning silfurs í öllum sjóðnum á sér hliðstæður í óvefengdum
silfursjóðum frá víkingaöld.
2. Aliir gripimir bera skýr einkenni víkingaaldarsmíði, bæði hvað varðar stíl og tækni. Frá þessu er þó
ein undantekning. Af hlutunum fjörtíu og fjórum sker sig einn úr hvað varðar gerð og er það hringur nr. 3.
3. Rannsókn sjóðsins gefur ekki tilefni til að álykta að blekkingum hafi verið beitt í tengslum við fund hans.
4. Þjóðminjaráð lítur svo á að með þessum skýrslum sé lokið þeirri rannsókn sem menntamálaráðuneytið
fól ráðinu 12. september 1994.“
í fylgiskjali eru ályktunarorð dönsku skýrslunnar ásamt þýðingu þeirra á íslensku úr greinargerð Helga
Þorlákssonar og Lilju Amadóttur.
2. Heflur verið gengiðflormlega frá málalokum um uppruna silfursjóðins? Efsvo er, hver eru þau?
Bréfi þjóðminjaráðs 30. júní 1995, sem vitnað var til hér að framan, svaraði menntamálaráðuneytið með
bréfí, dags. 3. júlí 1995, þar sem segir á þessa leið:
„Ráðuneytinu hefur borist bréf yðar, herra formaður þjóðminjaráðs, dags. 30. júní sl., þar sem greint er frá
niðurstöóum rannsóknar danska þjóðminjasafnsins á silfursjóði þeim er fannst við Miðhús í Egilsstaðahreppi
á árinu 1980 og bókun sem gerð var á fundi þjóðminjaráðs hinn 30. júní sl. af því tilefni.
29