Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Page 71

Lögmannshraun - þingstaður eða þúfnakollar?
en uppröðun tóftanna minnir um margt á
þingbúðir, sbr. uppdrætti sem ég hef séð af
ýmsum kunnum þingstöðum á landinu. Hvað
sem öðru líður þá varð eitthvað til þess að
menn lögðu í framkvæmdir á þessum stað
fyrir löngu síðan.
Vestan Lögmannshrauns þar sem hallar
í átt að Þórisvatni lá símalína fyrrum yfir
ásinn og þar sjást enn gamlar staurakúrsur
með reglulegu millibili. Ein þeirra er laglega
hlaðin úr grjóti. í grennd við gamla línustæðið
fann ég sléttan hvamm og þar utan við var að
sjá tóftaröð sem birki hefur vaxið upp úr að
hluta. Þær eru í nokkurri ijarlægð frá „þing-
svæðinu" en tengjast því trúlega.
Ærin ástæða er til að hyggja betur að
slíkum minjum í landinu því að þær geyma
merkilega sögu og víst er að þær leynast víða
á Héraði en eiga nú undir högg að sækja vegna
mikillar skógræktarbylgju í öllu héraðinu.
Flestar þessara minja eru órannsakaðar og
því er hægt að gera sér í hugarlund hverju
ljósi það mundi varpa á menningarsöguna ef
þær yrðu rannsakaðar skipulega áður en þær
hverfa undir framtíðarskóga og ætti það að
vera skylda íslenska ríkisins að leggja góðan
skerf til slíkra rannsókna í miklu meiri mæli
en nú er gert.
Þinghald frá landnámi
Sé litið til sögulegra heimilda og nafngifta í
landinu kringum Kirkjubæ er fyrst að líta til
Landnámu sem getur um Þórð Þórólfsson;
„hann nam Tungulönd öll á milli Lagarfljóts
okjökulsár, fyrir utan Rangá.“4 Ekki er getið
um bústað Þórðar og því er það enn ráðgáta
hvar byggðin í Tungunni hófst. Ymsar tilgátur
hafa komið fram um þetta atriði í ljósi ýmissa
Islendingabók Landnámabók, síðara bindi, Islensk fornrit, I.
bindi. bls. 294.
sögulegra staðreynda en allar vísbendingar
sem byggjandi er á eru því miður enn mjög
takmarkaðar.
LFm þinghald á íslandi fyrir Alþingis-
stofnun 930 er ekkert vitað. Heimildir geta
aðeins um tvö þing á vesturhluta landsins,
þ.e. á Kjalamesi og Þórsnesi.5 Fræðimenn
hafa ekki verið á einu máli um hvort þingað
hafi verið víðar á landinu á þessum tíma en
möguleikamir eru þó fyrir hendi þar sem
mörg hof og hofgoðar voru til í landinu fyrir
930. Ólíklegt er að þau goðorð hafí einungis
falið í sér ópólitískt, trúarlegt vald í samfélagi
sem var orðið það ijölmennt að ijöldi höfð-
ingja hafði mannaforráð af því tagi um allt
land, eins konar liðsiylgi. Hafi þinghald verið
komið á svo snemma, sem ekki er ósennilegt,
hefur það verið háð á ákveðnum stöðum þótt
breytingar kynnu að verða á því síðar vegna
þeirrar samfélagsþróunar sem framundan var.
Þingstaðar við Krakalæk í austanverðri
Hróarstungu er getið í Austfírðingasögum
sem vorþingsstaðar og sé gruflað í sögunum
bendir ýmislegt til að breytingar hafi orðið á
goðorðaskipan á Austurlandi firá því sem var í
upphafí. Ekki er ólíklegt við slíkar breytingar
að nýir staðir hafi þá verið valdir til þinghalds
til að mæta betur þörfum sameinaðra þing-
sókna. Því má spyrja hvort Krakalækjarþing-
staður hafi verið notaður frá upphafi byggðar
eða komið nýr inn síðar og því verið þekktara
nafn þegar sagnaritun hefst.
1 riti Asatrúarfélagsins „Vor siður“, segir
m.a. um vorþing:
„Vorþing voru sameiginleg þing þriggja
goða en endanleg skipan virðist ekki hafa
komist á þaufyrr en eftir að landinu var skipt
5 Um Kjalamesþing getur Ari fróði í Islendingabók. Sjá útgáfu
Hins íslenska fornritafélags; (Islenskfornrit I. bindi, bls. 8.) - Um
Þórsnesþing getur í Eyrbyggja sögu. Sjá (Islendingasögur og
þcettir, I. bindi, bls 542.)
69