Saga - 2014, Side 19

voru íslenskir kommúnistar strengjabrúður sovéskra kommúnista í
Moskvu?25 var njósnað um Íslendinga í kalda stríðinu?26 Hver voru
áhrif Bandaríkjamanna á íslenskt stjórnmála- og efnahagslíf? Hvers
vegna kom herinn og hvers vegna fór hann?27 vissulega er langt frá
því að upplegg þessara rannsókna sé alfarið sprottið úr almennri
umræðu um stjórnmál,28 en samt má með nokkrum rétti fullyrða að
það hefur gengið fremur illa að taka stjórnmálasöguna úr tengslum
við hina opinberu stjórnmálaum ræðu. Fyrir því geta verið ýmsar
ástæður, en beinast liggur við að tengja það þeim áhuga á stjórn-
málasögu sem við verðum vör við í almennri umræðu og er kannski
nýr söguþráður 17
viðræðunum“, Saga XvI (1978), bls. 37–74; Ólafur R. einarssson, „Fjárhags -
aðstoð og stjórnmálaágreiningur. Áhrif erlendrar fjárhagsaðstoðar á stjórn-
málaágreining innan Alþýðuflokksins 1919–1930“, Saga XvII (1979), bls. 59–90;
Þorleifur Friðriksson, Gullna flugan. Saga átaka í Alþýðuflokknum og erlendrar
íhlutunar um íslensk stjórnmál í krafti fjármagns (Reykjavík: Örn og Örlygur
1987).
25 Sjá hér helst Þór Whitehead, Kommúnistahreyfingin á Íslandi 1921–1934 (Reykja -
vík: Menningarsjóður 1979); Svanur kristjánsson, „kommúnistahreyf ing in á
Íslandi. Þjóðlegir verkalýðssinnar eða handbendi Stalíns?“, Saga XXII (1984),
bls. 201–241; Jón Ólafsson, Kæru félagar. Íslenskir sósíalistar og Sovétríkin 1920–
1960 (Reykjavík: Mál og menning 1999); Arnór Hannibalsson, Moskvulínan.
Komm únista flokkur Íslands og Komintern. Halldór Laxness og Sovétríkin (Reykjavík:
Nýja bókafélagið 1999); Þór Whitehead, Sovét-Ísland, óskalandið. Aðdragandi bylt-
ingar sem aldrei varð, 1921–1946 (Reykjavík: Ugla 2010); Snorri G. Bergsson,
Roðinn í austri. Alþýðuflokkurinn, Komintern og kommúnistahreyfingin á Íslandi
(Reykjavík: Ugla 2011); Hannes Hólmsteinn Gissurarson, Íslenskir kommúnistar
1918–1998 (Reykjavík: Almenna bókafélagið 2011).
26 Guðni Th. Jóhannesson, Óvinir ríkisins. Ógnir og innra öryggi í kalda stríðinu á
Íslandi (Reykjavík: Mál og menning 2006); Þór Whitehead, „Smáríki og heims-
byltingin. Um öryggi Íslands á válegum tímum“, Þjóðmál 2:3 (2006), bls. 55–85.
27 Sbr. valur Ingimundarson, Í eldlínu kalda stríðsins. Samskipti Íslands og Banda -
ríkjanna 1945–1960 (Reykjavík: vaka-Helgafell 1996) og Uppgjör við umheiminn.
Samskipti Íslands, Bandaríkjanna og NATO 1960–1974 (Reykjavík: vaka-Helgafell
2001); Þór Whitehead, „Hlutleysi Íslands á hverfanda hveli 1918–1945“, Saga
XLIv:1 (2006), bls. 21–64; valur Ingimundarson, „In memoriam: orðræða um
orrustuþotur 1961–2006“, Skírnir 180 (vor 2006), bls. 31–60.
28 Hér má t.d. nefna bók vals Ingimundarsonar, Uppgjör við umheiminn, þar sem
m.a. er lagt er upp með kenningar Bourdieus um menningarauðmagn og femín -
ískar kenningar um þjóðernishyggju þótt frásögnin sé annars hefðbundin.
(Á bókarkápu er því svo slegið upp að fjallað sé um það sem gerðist meðal
ráðherra „bak við tjöldin“, um atburði sem „mikil leynd,[hefur] hvílt yfir allt
til þessa dags“, sem væntanlega markast af þeirri ætlun útgefandans að selja
bókina á almennum markaði).
Saga haust 2014 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:15 Page 17