Saga - 2017, Qupperneq 9

albúmi með myndum frá dvöl hennar.3 Í dagbókinni og bréfunum
er að finna lýsingar Rannveigar á því helsta sem fyrir augu bar í
mannlífi og náttúru Grænlands, og um leið á sambandi ný lendu -
herra og innfæddra og viðhorfum þeirra hvers til annars. Hér er því
um að ræða óvenjulega og merkilega heimild um menningarpólitík
nýlendustefnu Dana í Grænlandi. Um leið veita bréf og dag bækur
Rannveigar lesandanum innsýn í sjálfsmynd íslenskr ar alþýðu konu
á þriðja áratug tuttugustu aldar og birtingarmyndir íslenskrar þjóð-
ernisvitundar þar sem hún speglast í frásögnum Rannveigar af
Grænlendingum og samanburði hennar á íslenskri og grænlenskri
þjóðarsál.
Líkt og þekkt er var það stefna nýlendustjórnar Dana á Græn -
landi á átjándu og framan af nítjándu öld að hrófla sem minnst við
veiðimannasamfélagi inúíta heldur byggja efnahag nýlendunnar á
verslun með afurðir þess. Á síðari hluta nítjándu aldar og sér í lagi
í byrjun þeirrar tuttugustu urðu töluverðar breytingar á þessari
stefnu. Í hennar stað var lögð áhersla á nútímavæðingu samfélags
og efnahagslífs og aukna aðlögun Grænlendinga að vestrænum
lifnaðarháttum, svokallaða „siðvæðingu“ (d. civilisering).4 Samhliða
þessum breyttu áherslum nýlendustjórnarinnar varð hrun í sela-
stofninum við Suður- og Vestur-Grænland í byrjun tuttugustu aldar,
og setti það hefðbundna lifnaðarhætti Inúíta í uppnám. Uppbygging
varð í sjávarútvegi Grænlendinga í kjölfarið og fiskverkunum
komið á fót í Nuuk og Sisimiut árið 1909.5 Um svipað leyti hófust
einnig tilraunir með sauðfjárrækt.
Presturinn Jens Chemnitz flutti að tillögu nýlendustjórnarinnar
30 kindur frá Færeyjum til Grænlands árið 1906 og hóf tilraunir með
kvikfjárrækt í Frederiksdal (Narsarmiit). Þær gáfust vel og svo fór að
nýlendustjórnin kom á fót sauðfjárræktarstöð í Julianehåb árið 1915
undir forystu athafnamanns og fyrrverandi liðsforingja í danska
hernum, Lindemann Walsøe. Hann ferðaðist um Ísland þá um sum-
vilhelm vilhelmsson8
3 Skjal. V-Hún. HVH/14 Lækjamót. A-3-2. Dagbækur Rannveigar H. Líndal; AA.
Ýmis skjöl frá Rannveigu H. Líndal; BB/1–2. Bréfasafn Rannveigar H. Líndal.
4 Grønland. Den arktiske koloni. Ritstj. Hans Christian Gulløv (kaupmannahöfn:
Gads forlag 2017), bls. 110–279.
5 Axel kjær Sørensen, Denmark-Greenland in the Twentieth Century (kaupmanna -
höfn: The Commission for Scientific Research in Greenland 2007), bls. 20–61;
Naboer i Nordatlanten. Færøerne, Island og Grønland: Hovedlinjer i Vestnordens historie
gennem 1000 år. Ritstj. Jón Þ. Þór, Daniel Thorleifsen, Andras Mortensen og Ole
Marquardt (Þórshöfn: Fróðskapur/Faroe University Press 2012), bls. 206–207.
Saga haust 2017 _11_(13.11.).qxp_Saga haust 2004 - NOTA 25.10.2017 12:53 Page 8