Saga - 2017, Síða 49

Röskunarsjónarmiðinu er stundum látið fylgja að lítil eða engin
virðing hafi verið borin fyrir fornri helgi Víkurgarðs og jarðneskum
leifum þar, allt frá átjándu öld og síðar.57 Þetta stenst ekki; garðurinn
var varðveittur óraskaður að mestu í heila öld frá 1839 og virðing
borin fyrir hinum jarðsettu. Röskun sem varð stundum á bilinu
1940–1966, að tilstuðlan Pósts og síma, vakti undrun, gremju og for-
dæmingu. Hún var þó ekkert í líkingu við brottflutning beina með
leyfi Minjastofnunar árið 2016. Aðalatriði er að kirkjugarðurinn er
friðhelgur staður samkvæmt lögum og skiptir engu hvort gröfum í
honum hafi verið raskað við jarðsetningu, fornleifagröft eða fram-
kvæmdir. Slík röskun veitir ekki heimild til að reisa byggingu í
kirkjugarðinum og getur ekki verið réttlæting hennar heldur.
Sumum mun þykja eðlilegt að leyfa brottflutning og rannsókn
gamalla mannabeina í kirkjugörðum, þau eyðist ella. Hinir sömu
vilja jafnvel leyfa uppgröft alls Víkurgarðs og losa okkur undan
kvöðum sem ella fylgja slíkum görðum um friðhelgi og ró. En ber
ekki að virða slíkar kvaðir? Og eru þær ekki ávinningur fremur en
áþján? Ríkjandi viðhorf á Vesturlöndum ráða því að menn virða ró
og friðhelgi í þekktum kirkjugörðum frá síðari öldum og skirrast við
að grafa upp bein og flytja í burtu til að koma fyrir nýjum, verald-
legum mannvirkjum, eins og til stendur í kirkjustræti.
Í það stefnir að aðkoma gesta að fyrirhuguðu 160 herbergja
hóteli verði um Víkurgarð eða að það sem nefnist venjulega Fógeta -
garður verði forgarður hótelsins. Það má aldrei verða. Þarna ber að
sýna gömlum minningarmörkum sóma, færa þangað þau sem voru
fjarlægð og hafa þarna friðsælan reit innan um fagran gróður. Minn -
ingarmörk vekja áhuga, margir kannast við það að þeir skoða jafnan
kirkjugarða þar sem þeir ferðast, innan lands eða utan, lesa graf-
skriftir og þykir það forvitnilegt og fróðlegt. Það er hollt að draga
sig út úr skarkala nútímans og komast í snertingu við liðna tíð, horf-
inn heim. Það fer illa á að Víkurgarður verði sjoppulegt markaðstorg
og allra verst að bein séu flutt þaðan til að koma þar fyrir hóteli.
álitamál48
57 Vala Garðarsdóttir, „Virðing fyrir sögunni og staðreyndum“, Morgunblaðið 22.
ágúst 2017, bls. 19. Þar er því haldið fram ranglega að hús í Aðalstræti 9 og 11
hafi verið reist í garðinum. Þetta er líka fullyrt í svonefndri „krónólógíu“ sem
Vala kynnti fyrir borgarráði 7. september 2017, sjá fylgigögn með fundargerð
ráðsins: Vef. http://reykjavik.is/fundargerdir/fundur-nr-5465, skoðað 4. okt.
2017.
Saga haust 2017 _11_(13.11.).qxp_Saga haust 2004 - NOTA 25.10.2017 12:53 Page 48