Saga - 2017, Qupperneq 256

Hér var valin sú leið að fela tilvísanirnar í lok bókarinnar, en í meginmáli
eru engin tilvísananúmer heldur vísað til blaðsíðutals eftirá. Þetta er algengt
í fræðiritum sem hugsuð eru fyrir almenna lesendur, en þó má deila um
hvort tilvísanaskrá sé yfirleitt nauðsynleg ef lesandinn er ekki talinn þurfa
að vita hvaðan upplýsingarnar séu fengnar. Strangt tekið er hér heldur ekki
um tilvísanir að ræða því í verkinu er nær eingöngu getið beinna tilvitnana
í texta frekar en að vísað sé í heimildir. Síðan fylgir svo listi með völdum
heimildarritum sem höfundur telur hafa verið gagnleg við samningu bók-
arinnar og geta væntanlega veitt lesenda frekari fróðleik. Að lokum fylgir
listi yfir u.þ.b. 100 heiti og hugtök, ásamt skilgreiningu og þýðingu á
íslensku, t.d. „a cappella“, „crescendo“ og „tónaljóð“, sem virðist vera hugs -
aður til að hafa til hliðsjónar við lestur bókarinnar. Þó er hér ekki um að
ræða tæmandi orðalista eða íðorðasafn. Enn og aftur fær maður þá tilfinn-
ingu að hér hefði mátt koma enn meiri gagnlegum upplýsingum á prent.
Fyrst höfundur er fræðimaður má að lokum spyrja hvert tónlistar-
fræðilegt gildi verksins sé. Ekki verður betur séð en að bókin endurspegli
það nýjasta í tónlistarfræðum, þótt erfitt sé að átta sig á því hvort höfundur
leiti í smiðju til annarra fræðimanna eða kynni eigin hugleiðingar, því ekki
er hægt að rekja heimildavinnuna í tilvísunum. Það sem fram kemur eru þó
að mestu leyti staðreyndir sem seint verður um deilt, en í bókinni er heldur
fátt um róttækar skýringar eða álitamál meðal tónlistarfræðinga. Þó hefur
hún að geyma ýmsar vangaveltur um notkun hugtaka eins og „barokk“
(167–168) og „klassík“ (261–262). Einnig er bent á það að rangt sé að líta á
tónlistarsöguna sem eina „stöðuga þróun í framfaraátt“ (47) og í bókinni er
almennt unnið á móti gamalli hefð stórsagna (e. grand narrative). Þá setur
höfundur svip á verkið með efnisvalinu en það vekur athygli að hann beinir
kastljósinu sérstaklega að konum sem tónskáldum og flytjendum, t.d. Fanny
Mendelssohn og Clöru Schumann (377–378).
Í stórum dráttum er Saga tónlistarinnar vel heppnað verk. Höfundur
tekst prýðilega á við þær áskoranir sem hann setur sér og útkoman er
áhugavert, aðgengilegt og fróðlegt verk. Bókin sýnir þó hvað það er mikið
vandaverk að skrifa yfirlitsrit, einkum ef tímabilið er langt og sögusviðið
stórt. Eftir verður fróðleg og gagnleg handbók sem hefur að geyma það
helsta úr sögu „skrifaðrar“ tónlistar — og það á lýtalausri íslensku. Stærsta
framlag hennar til þekkingar á tónlist hér á landi felst líklega í hinum ótal-
mörgu þýðingum erlendra hugtaka sem hún miðlar og verður sá þáttur
seint ofmetinn. Höfundur telur bókina raunar „upphaf ferðalags fremur en
áfangastað“ (8) fyrir lesendur og skyldi maður vona að henni fylgi fleiri rit
um tónlistarsögu og skyld viðfangsefni á íslensku.
Óðinn Melsted
ritdómar 255
Saga haust 2017 _11_(13.11.).qxp_Saga haust 2004 - NOTA 25.10.2017 12:54 Page 255