Fréttablaðið - 20.01.2022, Blaðsíða 41

kynningarblað 21FIMMTUDAGUR 20. janúar 2022 FÉLAG KVENNA Í ATVINNULÍFINU
Aldrei er of seint að söðla
um og skipta um starfs-
vettvang, jafnvel þó að það
þýði að fólk verði að sækja
sér menntun eftir að hafa
menntað sig á öðru sviði.
Hafdís María Kristinsdóttir var í
hefðbundnu kvennastarfi í rúman
áratug áður en hún varð rafvirki.
Hún er lærður sjúkraliði og vann
á hjúkrunarheimili við umönnun
frá árinu 2000 þar til hún lauk
prófi í rafvirkjun 2014.
„Þetta var skyndiákvörðun hjá
mér að fara í skóla. Ég var bara
búin að gefast upp á niðurskurði í
heilbrigðiskerfinu þar sem krafan
var alltaf að maður þyrfti bara að
hlaupa hraðar. Ég mætti bara upp
í Tækniskóla og talaði við skóla-
stjórann,“ segir Hafdís.
„Ég fékk að fara í hraðferð vegna
þess að grunnurinn í rafvirkja-
og sjúkraliðanámi er sá sami. Ég
þurfti því bara að taka sérfögin.
Námið er jafn langt í báðum til-
vikum, sjö annir, í skóla, en hægt
að taka á sex ef maður tekur lengra
starfsnám á vinnustað.
Ég fór hins vegar í sjö annir
vegna þess að ég hafði ekki hug-
mynd um rafmagn og hafði ekki
einu sinni hugsað út í það áður en
ég skráði mig í skólann.“
Þetta var eftir hrun og farið var
að skera niður í heilbrigðiskerfinu.
Alltaf var verið að fækka starfsfólki
á deildunum, ekki síst sjúkra-
liðum. „Allir áttu bara að hlaupa
hraðar og ég lenti í því á einni
vaktinni að ég fékk blóðsykurs-
fall. Ég var búin að vera í sex tíma
á fullu og hafði ekki stoppað til
að fá mér að borða eða drekka. Ég
bara komst ekki frá. Ég er ekki með
sykursýki, álagið var bara svona
mikið. Ég hafði aldrei upplifað
svona áður, fór bara að skjálfa og
gat ekki hugsað rétt. Svona gerist
bara af of langvinnu miklu álagi.
Þar sem ég var á heilbrigðisstofnun
var mér bara bent á að setjast niður
og fá mér kók. Ég fékk tíu mínútna
hlé og fór svo að vinna aftur.“
Á þessum tíma var mikill niður-
skurður í heilbrigðiskerfinu sem
hafði áhrif á öll umönnunarstörf
að auki. Starfsfólki var fækkað og
þeir sem eftir voru þurftu að gera
meira og brunnu út á endanum.
Fór og sagði upp
„Á þessum tíma reykti ég og í einni
reykingapásunni ákvað ég einfald-
lega að fara að vinna við eitthvað
allt annað en umönnun um fólk,
fara bara í eitthvað sem hefði ekk-
ert með fólk að gera. Á hjúkrunar-
heimilinu voru tveir rafvirkjar í
fullu starfi. Á þessum hjúkrunar-
heimilum er fullt af kerfum sem
þarf að setja upp og halda við. Ég
var ekkert að hugsa um að fara frá
hjúkrunarheimilinu, en ég hugsaði
með mér að gott væri að skipta
um starf þannig að ég gæti komist
í mat eða á klósett þegar ég þyrfti
þess. Ég sá að rafvirkjarnir höfðu
miklu rýmri tíma en við og á einu
andartaki ákvað ég að verða raf-
virki.“
Hafdís fór út á skrifstofu og sagði
upp áður en hún fór aftur upp á
deild. Þetta var skyndiákvörðun.
„Ég hafði hins vegar aldrei áður
hugleitt iðnaðarstörf. Það hvarfl-
aði einhvern veginn aldrei að
manni. Þannig bara var það. En
alla vega, ég bara hætti. Svo var ég
reyndar fengin til að halda áfram
og það var bara fínt með skólanum.
Ég bara minnkaði við mig vinnu.“
Hafdís fór í hraðferð vegna þess
að hún hafði grunninn úr sjúkra-
liðanáminu. Hún var eina konan
í tíu manna hópi. Ekki var heldur
mikið um konur í hefðbundna
rafvirkjanáminu. Á þessum tíma
fjölgaði samt umsóknum frá
konum, hægt og rólega.
„Ég, sem hafði alltaf haldið að ég
gæti ekki lært stærðfræði, komst
að því eftir að skólinn byrjaði að
námið snerist að miklu leyti um
stærðfræði,“ segir Hafdís. „Svo var
það bara ekkert mál. Kennararnir
eru góðir og þegar stærðfræðin
snerist um eitthvað raunverulegt
var hún skiljanleg. Ég endaði með
að dúxa. Og svo dúxaði ég meira að
segja í básnum á sveinsprófinu.
Ég vissi náttúrlega ekkert um
rafmagn eða rafmagnsfyrirtæki
eða neitt svoleiðis og ég spurði
kennarana hvar ég gæti sótt um
samning til að komast eitthvað
áfram. Einn kennarinn benti á
Rafal vegna þess að það væri eitt-
hvað öðruvísi en húsarafmagn,
en ég hafði engan áhuga á því að
vera bara á byggingarsvæðum
að draga í. Ég vildi fá eitthvað
fjölbreyttara. Háspenna hefur
heillað mig dálítið líka. Ég er orðin
rafveituvirki líka. Einn daginn fór
ég bara og spurði hvort ég mætti
ekki komast á samning og það
var þvílíkt tekið vel á móti mér.
Mér var sagt að mæta bara þegar
skólinn væri búinn og hér hef ég
verið síðan.“
Í byrjun var Hafdís á verk-
stæðinu að framleiða dreifispenna
og gera við. Þetta er fyrir rafveitu-
kerfin. Þar var hún í einhverja
mánuði, en síðan þegar verið var
að breyta Apótekinu við Austur-
völl í hótel var hún í því teymi.
Þegar það var búið og sveinsprófið
var hún send í út selda vinnu. Hún
var hjá Marel í rúm tvö ár þar sem
verktaki frá Rafal í framleiðslu á
f lokkurum. Frá Marel fór hún yfir í
ljósleiðarann hjá Orkuveitunni og
er búin að vera þar í fjögur ár.
„Þegar ég byrjaði hjá Rafal var ég
líklega þriðja konan inn í fyrir-
tækið. Okkur hefur fjölgað síðan.
Rafal er góður staður að vera á. Þó
að oft sé mikil pressa þá er aldrei
neitt stress. Rafal hefur alltaf verið
góður staður en mér finnst honum
alltaf vera að fara fram. Þegar ég
kom inn í fyrirtækið þótti það við-
burður að fá konu en núna finnst
mér eins og svo sé ekki.
Ekki kraftar heldur nákvæmni
Ég hef ekki fundið fyrir fordómum
af hálfu karla. Ég vinn í teymi með
eintómum karlmönnum og við
komum fram við hvert annað af
virðingu. Mér er heldur ekkert
hlíft vegna þess að ég sé kona. Hér
gengur bara hver maður í sitt starf
og gerir það af heilindum.
Strákarnir sem ég vinn með eru
frábærir. Vinnustaðir eru fólkið
sem vinnur þar og ég gæti ekki
beðið um betra fólk en þennan
hóp sem ég er í.“
Rafvirkjun kallar ekki á krafta.
Hún kallar á reglu og nákvæmni.
Það þarf að vita hvað á að gera og
gera það vel. Þar er Hafdís enginn
eftirbátur annarra.
„Ef ég ber saman sjúkraliðann
og rafvirkjann þá eru bæði störfin
slítandi en ég held að það halli nú
frekar á sjúkraliðann. Í stað þess
að lyfta verkfærum þarf sjúkra-
liðinn að lyfta heilli manneskju.
Sjúkraliði og rafvirki eru báðir í
sama áhættuflokki hjá trygginga-
félögum þannig að rafvirki eða
sjúkraliði – þetta er það sama.“
Hafdís segir rafvirkjastarfið
vera skemmtilegra en sjúkraliða-
starfið, auk þess sem það borgi
mun betur. „Svo er rafvirkjastarfið
svo fjölbreytt, rafvirki er ekki bara
í því að setja upp ljós. Verkefnin
eru fjölbreytt. Eitt af því góða við
að vinna hjá Rafal er að verkefnin
spanna mjög vítt svið. Ef ég yrði
leið á ljósleiðaranum á morgun
gæti ég einfaldlega beðið um að
vera færð í annað.
Ljósleiðaravinnan er hins vegar
mjög fjölbreytt. Þetta er vinna
á nýjum stað í hvert skipti, Við
förum inn á heimili fólks til að
tengja ljósleiðara. Vandamálin
eru ólík eftir húsum og íbúðum og
maður hittir mikið af fólki.“
Hafdís María telur það vera kost
að vera kona í rafvirkjun. Rann-
sóknir gefi til kynna að konur séu
varkárari, kynni sér frekar reglur
og fylgi þeim en karlar. Þess vegna
séu þær öruggari rafvirkjar en karl-
ar. Hún telur að aldrei sé of seint að
söðla um og elta drauma sína. ■
Skyndiákvörðun breytti öllu
Hafdís María
Kristinsdóttir
lauk sjúkraliða-
námi og starfaði
á hjúkrunar-
heimili þegar
hún ákvað að
far í rafvirkjun.
Hún sér ekki
eftir því.
FRÉTTABLAÐIÐ/
VALLI
Rafvirkjar koma úr ýmsum
áttum og sumir koma úr
óvæntum áttum. Sigrún
Hrafnsdóttir fór mjög óhefð-
bundna leið að rafvirkjun en
er alsæl með sitt val.
„Ég fór í heilbrigðisverkfræði í HR
þegar ég kláraði menntaskóla og
byrjaði að vinna í sumarstörfum
hjá Rafal samhliða námi. Síðan fór
ég út til Svíþjóðar til að taka meist-
aragráðu en kom svo aftur heim og
fór að vinna hjá Rafal.
Rafal opnaði augu mín fyrir raf-
virkjun. Ég fór í kvöldskólann og
kláraði rafvirkjunina og sveins-
prófið í kjölfarið, 2019. Þegar ég
byrjaði hjá Rafal leist mér svo vel á
fyrirtækið að það varð ekki aftur
snúið.“
Eftir að Sigrún kom til starfa hjá
Rafal hef hún lengst af starfað við
framleiðslu og viðgerð spenna á
verkstæðinu og varð verkstjóri. „Ég
var í miðju fæðingarorlofi þegar
mér var boðin staða deildarstjóra
í framleiðsludeildinni. Það var
frábært tækifæri og ég er mjög
þakklát fyrir það. Það var virkilega
gaman að koma aftur til starfa úr
fæðingarorlofinu nokkrum mán-
uðum seinna til að sinna þessu
verkefni.“
En hvað var það sem heillaði við
rafvirkjun?
„Það var verklegi þátturinn og
að leysa úr verkefnum. Þetta var
virkilega skemmtilegt nám að fara
í. Verkfræðin nýttist mér alveg í
náminu og maður nær kannski
meiri tengingu á milli, frá því að
leysa verkefnin í bókum og yfir í
að leysa þau verklega. Mér fannst
gott að fá þessa tengingu. Ég hef
mjög gaman af bæði fræðilegri og
verklegri vinnu. Starfið sem ég
sinni núna reynir einmitt á hvort
tveggja og ég nýt þess vel.
Við erum ekki margar konur í
faginu þótt vissulega hafi orðið
breyting til hins betra. Enn er samt
langt í land í þeim efnum.
Þegar ég var í kvöldskólanum
að læra rafvirkjun má segja að
karlarnir hafi verið í tugum og
konurnar teljandi á fingrum ann-
arrar handar. Það er ekki mjög
langt síðan og þótt staðan batni ár
frá ári má enn gera betur.“
Kvenfyrirmyndir mikilvægar
Sigrún segist ekki hafa upplifað að
erfitt sé að vera kona í þessu fagi en
segir að nú þegar kynjahlutföllin
séu byrjuð að jafnast sé sú breyting
til góðs.“ Ég verð vör við það að
konum í greininni fjölgar ár frá
ári og ég held að það sé mikilvægt
að hafa góðar kvenfyrirmyndir
í störfum sem hafa talist vera
karllæg.“
Rafvirkjun hentar mjög vel fyrir
konur, segir Sigrún. Í rafvirkjun
sé það nákvæmni og þekking sem
gildir. „Það eru alltaf að bætast í
hópinn hjá okkur hér í Rafal öfl-
ugar konur sem sýna og sanna að
geta í rafvirkjun er alls ekki bara
fyrir stráka.
Rafal hefur gert mikið til að fjölga
konum í fyrirtækinu og í minni
deild hefur konum fjölgað talsvert.
Nú eru hlutföllin þannig að fimm
af þrettán eru konur. Þetta er mikil
breyting frá því sem áður var.
Í framleiðsludeild framleiðum
við meðal annars jarðspennistöðv-
ar og dreifistöðvar. Við smíðum
ýmsar gerðir skápa, afldreifiskápa
og stýriskápa sem dæmi. Í deild-
inni önnumst við einnig viðhald
og viðgerðir á spennum.
Eftir að ég tók við sem deildar-
stjóri á síðasta ári hafa fjórar
konur verið ráðnar inn í mína
deild. Það er gaman að segja frá
því að vöxturinn hjá Rafal hefur
verið slíkur að við höfum þurft að
bæta við okkur töluvert af fólki. Þá
er ánægjulegt að völ sé á hæfum
konum. Þær eru frábær viðbót í
okkar flotta hóp.“
Iðnnám kostur fyrir konur
Ákveðið vandamál er að ekki
er nóg af konum með rafvirkja-
menntun en þeim fer fjölgandi.
Konum fjölgar í skólanum en langt
er í að kynjahlutföll í greininni
verði jöfn.
„Ég man eftir því að þegar ég
var að klára grunnskóla fannst
mér rafvirkjun, eða raunar hvaða
iðnnám sem er, ekki vera valkostur
fyrir mig. Iðnnám og þeir mögu-
leikar sem það býður upp á var
ekkert kynnt fyrir okkur stelp-
unum. Ég hefði viljað skoða þá leið
betur. Ég hvet stúlkur og konur til
að skoða vel þann möguleika að
fara í iðnnám sem hingað til hefur
verið álitið karllægt.
Ég held að þetta sé að breytast, í
dag eru stelpur betur upplýstar um
þennan valkost, alla vega að ein-
hverju marki. En það er enn langt í
að við náum fullkomnu jafnvægi.“
Sigrún segir það krefjandi að
koma inn í stóran hóp karla og
hvað þá sem stjórnandi. Vaninn
sé að karlar stjórni og hefðin sé þá
sú að talað sé um allt í karlkyni.
„Ég stend mig meira að segja sjálf
að því að gleyma mér í því. En ég
get alveg sagt að það er einstakt
andrúmsloft innan Rafal. Þar
starfar stór og góður hópur fólks
með mikla þekkingu á sínu sviði
að sinna fjölbreyttum verkefnum.
Mér finnst óskaplega gaman að fá
að vinna með þessu hæfileikaríka
fólki á hverjum degi.
Innan Rafal finnur maður vel
fyrir því að það er markvisst unnið
að jafnrétti á vinnustaðnum og
að styrkja stöðu kvenna,“ segir
Sigrún.
En eru karlarnir ekkert fúlir út
af þessu?
„Nei, ég held að þeir séu algerlega
fylgjandi jafnrétti á vinnustaðnum.
Þeir vita alveg eins vel og við kon-
urnar að fjölbreytileiki og jafn-
rétti skiptir miklu máli. Þegar við
vinnum saman erum við sterkari
heild,“ segir Sigrún Hrafnsdóttir. ■
Rafvirkjun er ekki bara fyrir karlmenn
Sigrún Hrafns-
dóttir er
deildarstjóri
framleiðslu-
deildar hjá Rafal.
Hún menntaði
sig í heilbrigðis-
verkfræði áður
en hún söðlaði
um og fór í raf-
virkjun.
FRÉTTABLAÐIÐ/
VALLI