Heilbrigt líf - 01.06.1947, Side 75

dómgreind ofurliði. Jafnvel það, að áhugamaðurinn virðist hafa
vakandi gát á öllu, sem til framfara horfir, er oft missýning ein.
Ahuginn gerir hann einmitt öðrum fremur einsýnan, og fjölhæfi
hans er fólgið í því, að hann skiptir svo greiðlega um áhugamál".
Telur höf. síðan upp hin margvíslegu viðfangsefni, er Hjaltalín
hafði með höndum meðan hann dvaldi erlendis og fyrstu árin hér
heima, og heldur svo áfram lýsingunni: „En auk annars verður Jón
Hjaltalín ekki sýknaður af því, að hann var flestum mönnum
sneyddari eðli raunsærra vísindamanna ... Verður hann hvað eftir
annað staðinn að því að taka ákveðna afstöðu um fræðileg efni
að lítt eða ekki athuguðu máli og faliast jafn skilyrðislaust á
órökstuddar og jafnvel fjarstæðar tilgátur og hann hafði að engu
cða hafnaði gjörsamlega augljósum staðreyndum . .. Þessar veilur
Jóns Hjaltalíns fóru engan veginn fram hjá samtíðarmönnum hans,
jafnvel ekki þeim, sem mátu hann mikils. Þannig segir Halldór
Kr. Friðriksson í æviminningu hans, er hann ritaði um hann að
honum látnum: „Hann (þ. e. Jón Hjaltalín) var maður fljótgáfaður,
en eigi var honum jafn lagið að gagnskoða öll smáatriði í hverju
máli og þannig leita fullra sannana fyrir málstað sínum og skoð-
unum .. .“ ... Má hafa það til sannindamerkis um, að ekki hefur
Jón Hjaltalín verið lítils háttar maður, er vinir hans og samherjar,
á borð við Halidór Kr. Friðriksson, töldu óþarft að mæla svo eftir
hann, að dregin væri fjöður yfir bresti hans og annmarka. Eru það,
sem kunnugt er, einkum forréttindi slakra miðlungsmanna að státa
alfullkomnir í þess háttar heimildum".
í 5. þætti ritgerðarinnar kemur sá læknir til sögunnar, er höf.
telur og sýnir með gildum rökum, að hafi fyrstur haft svæfingar
um hönd hér á landi. Það var Jón Finsen, er tók embættis-
próf við Kaupmannahafnarháskóla 1855, fékk veitingu fyrir eystra
héraði Norðuramtsins árið eftir og settist að á Akureyri 13. júní
1856. „Heimtist íslandi þar loks læknir“, segir höf., „er fyrstur
íslenzkra lækna sýndi fyllilega í verki, að hann hafði tileinkað sér
anda og kraft hinnar vísindalegu læknisfræði, og sennilega meira
fyrir meðfædda fræðimannshæfileika sína, sem svo mjög hafa þótt
einkenna ýmsa ættmenn hans, en lærdómsgáfur. .. . Reyndist hann
hér hinn nýtasti læknir, en hefði þó mátt betur verða, ef vér hefðum
borið gæfu til að láta oss haldast lengur á honum og honum hefði
verið fengið það starfssvið, að þekking hans og hæfileikar mættu
nýtast sem bezt. En hvorugu var að heilsa. ... Til eru ársskýrslur
Jóns Finsens frá allri embættistíð hans (1856-1865). . .. Skýrslurnar
Heilbrigt líf
73