Úrval - 01.06.1954, Qupperneq 55

TRUFLUN A AÐLÖGUN
53
ingu bandvefsins til bólgu, en
hann tengir öll líffæri saman
og myndar að mestu liðpoka
og liðabönd. DCA orsakar ekki
bólguna beinlínis, en nærvera
þess, að viðbættu óhóflegu
salti, orkar svo á bandvefinn að
allskonar smá-ofreynsla getur
vakið bólgu. Þessi svörun getur
að visu verið gagnleg líkaman-
um, eins og t. d. við sýkingu,
sem líkaminn getur þá ráðið
fljótt við. En þegar svörunin
verður óstöðug og skýtur yfir
markið þá getur verra af hlot-
izt.
Meiri árangur náðist þegar
það fannst, að miklu minni
skammta þurfti af DCA til
þess að framkalla þessa sjúk-
dóma, ef báðar nýrnahettur
voru teknar burtu, heldur en ef
þær voru óskaddaðar. Þetta
benti á, að nýrnahettumar
framleiddu líka eitthvað, sem
haldið gæti málm-corticoidun-
um í skefjum. Það kom í ljós,
að þetta voru gluco-corticoidin,
en eitt af þeim er cortison, sem
tókst að einangra 1943.
Þegar nóg cortison varð fá-
anlegt til rannsókna varð
mögulegt að athuga sérstök
áhrif gluco-corticoida. Auk
áhrifa á hvít blóðkorn og sog-
æðakerfi og á sykurefnaskipti,
eins og fyrr er sagt, fannst
brátt, að flestar verkanir
þeirra vom móthverfar málm-
corticoidum. Dýr, sem gigtar-
sjúkdómar höfðu verið fram-
kallaðir hjá (og aðrar DCA
breytingar, að viðbættum hlið-
arráðstöfunum) hresstust og
urðu eðlileg ef þau fengu hæfi-
lega skammta af cortison eða
ACTH, en það er heiladinguls-
vaki, sem vekur nýrnahetturn-
ar til meiri framleiðslu á gluco-
corticoidum.
DCA og STH (heiladinguls-
vaki, sem virðist leysa málm-
corticoid úr nýrnahettunum)
geta skoðast bólguvakar, sem
auka tilhneigingu alls bandvefs
til bólgubreytinga. Aftur á
móti minnka cortison og önn-
ur gluco-corticoid þessa til-
hneigingu til mikilla mtma og
bólga hjaðnar fljótlega niður
ef þau eru gefin. Þau hafa ekki
áhrif á orsök bólgunnar (t. d.
sóttkveikjur) en orka á bólg-
una sjálfa, verkir minnka og
þroti, roði og hiti í því líffæri,
sem veikt er. Það er líkt og
vefir líkamans kæri sig ekki
lengur um að berjast móti inn-
rás jafnvel hættulegustu sótt-
kveikja.
Um skeið hafði verið litið á
gigt og fleiri mannlega kvilla
sem óþarflega sterka svörun
við smávegis sýklaeitri og
öðrum eitrunum en nú var far-
ið að reyna cortison og ATCH
við sjúklinga, sem hnýttir voru
orðnir af gigt. Árangurinn var
venjulega undraverður. Verkir
hurfu úr bólgnum liðum, þrot-
inn minnkaði og hreyfingar
ukust. En brátt kom í Ijós, að
venjulega sótti í sama horf um
sjúkdóminn þegar hætt var við