Úrval - 01.07.1970, Blaðsíða 12

10
ÚRVAL
þér aftur á bak og slakar á. Hylkið
þitt eykur mjúklega og hljóðlaust
hraðann allt upp í 80 mílur á
klukkustund; því er fjarstýrt af
tölvumiðstöð. Það rennur í net jarð-
gangna, sem liggja undir borginni,
og fer alltaf þá leið til ákvörðunar-
staðar þíns, sem tekur stytztan
tíma hverju sinni.
Er þetta nokkuð langsótt? Alls
ekki. Það er þegar á færi hinna
hæfu vísindamanna okkar að ná
valdi á sérhverjum þætti þessa
furðulega flutningakerfis. Með því
að koma á slíku kerfi mundu menn
reyndar aðeins notfæra sér nokk-
ur af þeim nýju og athyglisverðu
fólksflutningatækjum eða vélum,
sem eru nú á tilraunastigi eða þeg-
ar komnar af því.
Hvernig eru þessi tæki? Hvenær
verður notkun þeirra algeng? f leit
að svörum við þessum spurningum
ferðaðist ég um víða veröld og
ræddi við vísindamenn, verkfræð-
inga, embættismenn á sviði flutn-
ingamála og skipuleggjendur borga.
Og alls staðar varð ég var við merki
um byltingu í flutningatækni.
S.TÁLFVIRKTR BÍLAR
í tæknimiðstöð bílaverksmiðj-
unnar General Motors nálægt bíla-
borginni Detroit fékk ég tækifæri
t.il þess að aka í sjálfstýrisbíl (Uni-
contról Car), bílkríli, sem er aðeins
áfangi á leið til siálfvirka fjöi-
skyldubílsins. f bíl þessum kemur
lítið handfang við hlið sætisins í
stað stýris, gírstangar, bensíngjafa
o<? hemlafetils. Þegar hreyft er við
bessu handfangi, berast rafeindaboð
t.il lítillar tölvu, sem er í farangurs-
geymslu bílsins. Og samkvæmt
þessum boðum stjórnar tölvan hin-
um ýmsu tækjum, svo sem stýris-
vél, hemlum eða bensíngjafa.
Þessi einkennilega stjórnunarað-
ferð er að vísu mjög auðveld, en
samt þarf að aka bílnum. Ég spurði
Lawrence R. Hafstad, þáverandi
varaforseta GM, er sá um rann-
sóknarstofur fyrirtækisins, um
„sjálfvirku" þjóðvegina, sem tillög-
ur hafa verið gerðar um, en þeir
eiga að létta af ökumanni allri
ábyrgð á akstrinum nema vali
ákvörðunarstaðar.
„Sjálfvirkir þjóðvegir, en verk-
fræðingar kalla þá reyndar „stýri-
vegi“, eru tæknilega mögulegir nú
þegar,“ svaraði hann. „General Mo-
tors kom reyndar á laggirnar litlu
sýnishorni af slíku stýrivegakerfi
fyrir 10 árum, og var því fjarstýrt
með hjálp rafeindatækninnar. Kom-
ið var fyrir leiðslu í veginum, og
á framenda bílsins var komið fyrir
tveim tengslikeflum, sem „skynj-
uðu“ stöðu bílsins gagnvart leiðsl-
unni og breytingar á henni. Tengsli-
keflin sendu svo rafboð til stýri-
kerfisins, þannig að bíllinn hélzt
siálfkrafa á réttri braut. Ekki fyr-
ir alllöneu prófuðum við kerfi, sem
fiarstýrði einnig stöðu bílsins og
,,skynjaði“ hindranir, sem urðu á
vegi hans. Með hjálp þess var hægt
að hægia á eða stöðva farartæki,
sem var í þann veginn að fara fram
úr, þaneað til engar hindranir voru
leneur á veginum og því var óhætt
að fara fram úr.“
Aðrar bílaverksmiðjur eru einn-
ig að gera tilraunir með „stýris-
vegi“. Samkvæmt sumum þessum